viewer4

Udział poszczególnych substratów w pokrywaniu zapotrzebowania energetycznego zależy od czasu trwania wysiłku, jego intensywności, zapotrzebowania tlenowego, a także od diety i stopnia wy trenowani a.

A Wysiłki trwające do 60 sekund

Podczas pierwszych kilku sekund wysiłku zawartość ATP i fosfokreatyny w komórkach mięśniowych szybko się zmniejsza. Prożki ad fosfokreatyny w tym czasie jest głównym procesem wykorzystywanym do resyntezy ATP. W ciągi pierwszych 10 sekund wysiłku zwiększa się również istotnie szybkość glikolizy. Nasilenie procesów tlenowych zachodzących w mitochondnach w czasie pierwszych 10 sekund wysiłku zwiększa się nieznacznie w porównaniu z warunkami spoczynkowymi Glukoza może osiągnąć szybkość maksymalną po 20 sekundach, a w komórkach gromadzą się wówczas znaczne ilości mleczanów i jonów wodorowych. Krótkotrwałym intensywnym wysiłkom już po kilku sekundach towarzyszy wzmożone wytwarzanie amoniaku. Szybki rozkład ATP i fosfokreatyny oraz kwasica sprzyjają wytwarzaniu amoniaku, a ten z kolei wiążąc jon wodorowy zwiększa pojemność buforową cytoplazmy komórek mięśniowych i ogranicza rozwój kwasicy.

B Wysiłki trwające od 60 sekund do 10-15 minut

Głównym substratem energetycznym wykorzystywanym w tym okresie wysiłku jest glikogen mięśniowy. Przy dużej intensywności wysiłku zasoby komórkowe tego związku szybko się zmniejszają. Podczas wysiłków o maksymalnej intensywności po 3^4 minutach wysiłku występuje największe stężeme mleczanu w komórkach mięśniowych Po upływie 2-6 minut pracy procesy tlenowe zaczynają dominować w metabolizmie pracujących mięśnie. Znaczna część pirogromanu, powstającego w toku glikolizy, utleniona jest w mitochondriach i zmniejsza się w wytwarzaniu mleczanu. W miarę trwania wysiłku zwiększa się wykorzystywanie przez pracujące mięśnie substratów energetycznych wychwytywanych z krwi, z glukozy, WKT i ketokwasów. W czasie trwania intensywnych wysiłków, trwających 10-15 minut w wątrobie dochodzi do znacznego przyśpieszenia glikogenolizy. Przewyższa ona na ogół szybkość zużywania glukozy przez mięśnie, stężenie tego cukru we krwi istotnie się zwiększa. W tkance tłuszczowej w czasie wysiłków trwających 10-15 minut zwiększa się istotnie szybkość uwalniania kwasów tłuszczowych

C. Wysiłki trwające 15-30 minut

Podczas wysiłków trwających dłużej niż 15 minut udział procesów beztlenowych w pokrywaniu zapotrzebowania energetycznego zostaje ograniczony do wartości nie przekraczających 10%. Przy obciążemach względnych mniejszych niż 30% V0₂ maz wytwarzanie mleczanu w komórkach mięśniowych jest niewielkie przy obciążeniach większych niż 30% V0₂ max u ludzi o małej wydolności fizycznej i większych mż 50-60% V02 maz u ludzi o dużej wydolności fizycznej wytwarzanie mleczanu może być znaczne a jego stężenie we krwi jest duże. Udział glikogenu zawartego w pracujących mięśniach w pokrywaniu ich a zapotrzebowania energetycznego, który w pierwszych minutach sięgał 90% w miarę wykonywania pracy stopniowo zmniejsza się. Po 30-40 minutach pracy z obciążeniem 30-50% V02 max udział glikogenu zmniejsza się do 30%. Podczas wysiłków o obciążeniu 60-75% V0₂ maz w ciągu godziny może dojść do całkowitego wyczerpania pracujących mięśni. Wykorzystywanie glukozy przez mięśnie podczas wysiłków trwających od 15 do 60 minut w miarę wydłużania czasu pracy zwiększa się stopniowo osiągając maksymalną wartość, odpowiadającą 40-50% zapotrzebowania energetycznego. Utlenianie WKT w mięśniach podczas wysiłków trwających od 15-60 minut stopniowo zwiększa się, w miarę kontynuowania pracy. Procentowy udział WKT w pokrywaniu zapotrzebowania