Image0007 (12)

Rozdział 2

działania oraz zróżnicowanego zaplecza—podlegają zbliżonym regulacjom prawnym, i do których adresowana jest zbliżona w założeniach polityka fiskalna ”⁵⁷.

Jeśli chodzi o pierwszy podsektor - organizacji pozarządowych - to jego podmioty charakteryzują się najczęściej następującymi cechami⁵⁸:

•    istnieniem struktury organizacyjnej,

•    niezależnością od władz publicznych,

•    niezarobkowym charakterem,

•    suwerennością i samorządnością,

•    dobrowolnością przynależności.

Szerokie definicje organizacji pozarządowych wskazują, że sektor ten składa się z: fundacji, stowarzyszeń i ich związków, federacji, porozumień stowarzyszeń i fundacji, partii politycznych, organizacji działających na mocy odrębnych przepisów, w tym m.in. kół łowieckich (Polski Związek Łowiecki), Polskiego Związku Działkowców, Ligi Obrony Kraju, Polskiego Czerwonego Krzyża, Związku Ochotniczej Straży Pożarnej, komitetów rodzicielskich i rad rodziców, komitetów społecznych (np. społeczne komitety budowy dróg, wodociągów), związków zawodowych, związków pracodawców, organizacji samorządowych i różnych grup zawodowych (m.in. izby gospodarcze branżowe, cechy i izby rzemieślnicze), kółek rolniczych i gospodyń wiejskich, organizacji kościelnych (np. Akcja Katolicka), instytucji społecznych Kościołów (np. szkoły, placówki opiekuńcze, Caritas,-redakcje, wydawnictwa), klubów osiedlowych, grup wsparcia, grup samopomocowych⁵⁹.

W niniejszej pracy będziemy jednakże posługiwali się węższym rozumieniem organizacji pozarządowych, jako stowarzyszeń i fundacji oraz ich związków, federacji i porozumień. Uważamy bowiem, że wiele z instytucji, wymienionych powyżej w ujęciu szerokim, działa międzysektorowo (np. partie polityczne, związki zawodowe, konsorcja eksperckie).

⁵⁷    „Leksykon Polityki Społecznej” (red. B. Rysz-Kowalczyk), Warszawa 2001, s. 104.

⁵⁸    Taką definicję przyjmuje się w międzynarodowych badaniach Johns Hopkins University (Baltimore, USA).

⁵⁹    J. Wygnański, „Terminologia", w: „Elementarz 111 sektora”, Warszawa 2005, 52 s. 13-14.

Do podmiotów obywatelskiej polityki społecznej zaliczać będziemy, oprócz stowarzyszeń i fundacji, także instytucje starej i nowej gospodarki społecznej (spółdzielnie, przedsiębiorstwa społeczne), jak również podmioty podsektora nieformalnego (kluby osiedlowe, grupy wsparcia, grupy samopomocowe, sąsiedzkie). Z uwagi na powyższe, w tym rozdziale skoncentrujemy naszą uwagę przede wszystkim na stowarzyszeniach i fundacjach działających w obszarze polityki społecznej.

Organizacje pozarządowe pełnią rozmaite funkcje społeczne.

E. Leś, prezentując tradycyjne typologie funkcji organizacji społecznych, m.in. K. Sowy¹, A. Kamińskiego², M. Porowskiego³, którzy wyróżniali takie funkcje organizacji społecznych jak: integracyjno-strukturalizacyjna, samorządowa, mediacyjna, inicjowania zmian społecznych, afiliacyjna, ekspresyjna, normalizacyjna, wychowawcza, proponuje dodatkowo wyróżnić następujące, współczesne funkcje organizacji społecznych⁴:

•    działanie na rzecz przywrócenia równowagi między prawami obywateli a ich obowiązkami społecznymi,

•    promowanie cywilizacji solidarności jako antidotum na kryzys więzi społecznych,

•    przeciwdziałanie skrajnemu indywidualizmowi i promowanie ładu społecznego opartego na pomocniczości,

•    przeciwdziałanie erozji odpowiedzialności państwa za dobro wspólne,

•    inspirowanie procesu legislacyjnego,

•    kontrolowanie administracji publicznej,

•    tworzenie nowych modeli uczestnictwa społecznego,

•    poszerzenie zakresu satysfakcjonujących ról społecznych poprzez dowartościowanie pracy społecznie użytecznej.

53

1

   K. Sowa, „Wstąp do socjologicznej teorii zrzeszeń”, Warszawa 1988, s. 107-116.

2

   A. Kamiński, funkcje pedagogiki społecznej", Warszawa 1974, s. 156—158

3

   M. Porowski, „Organizacje pozarządowe w instytucjonalnej strukturze państwa", w: „Pedagogika społeczna" (red. T. Pilch, I. Lepalczyk), Warszawa 1995, s. 460-462.

4

⁶¹ E. Leś, „Od filantropii do pomocniczości — studium porównawcze rozwoju i działalności organizacji społecznych”, Warszawa 2000, s. 17.