img028

transformacji. Późniejsze powstanie kas chorych, a obecnie Narodowego Funduszu Zdrowia pozwoliło, dzięki kontraktowaniu usług pielęgniarskich i opiekuńczych, na stworzenie kolejnego źródła finansowania działalności hospicjów. Z badań przeprowadzonych w latach 1999-2000 na grupie 23 losowo wybranych polskich hospicjów wynika, iż w okresie funkcjonowania ruchu hospicyjnego wzrósł poziom jego zinstytucjonalizowania, co z kolei podniosło też poziom współpracy z administracją rządową i municypalną (Jakubek 2003, s. 221). W roku 2004 funkcjonowało w Polsce około 500 jednostek opieki hospicyjnej, przy czym należy podkreślić, iż liczba ta obejmuje również jednostki opieki paliatywnej. Pomimo tak dużej liczby ośrodków, są w Polsce wciąż takie województwa, jak np. zachodniopomorskie i opolskie, gdzie hospicjów jest zaledwie kilka. Zdaniem krajowego konsultanta ds. medycyny paliatywnej, profesor Krystyny de Walden-Gałuszko, rozwój opieki nad umierającymi hamuje brak pieniędzy Narodowego Funduszu Zdrowia. W placówkach prowadzonych przez stowarzyszenia i organizacje pozarządowe kontrakt na leczenie paliatywne z NFZ pokrywa tylko połowę kosztów. Drugim problemem obok braku pieniędzy jest stosunek pewnej rezerwy społeczeństwa wobec hospicjów. W zmianie sposobu postrzegania hospicjów przez społeczeństwo mogą znacząco pomóc zespoły wolontariuszy pracujących w ośrodkach opieki hospicyjnej, przełamujących tabu śmierci i przywracających jej wymiar społeczny.

Najważniejszą ustawą regulującą działalność i funkcjonowanie ośrodków opieki hospicyjnej jest ustawa o pomocy społecznej z 12 marca 2004 r. (DzU 2004, nr 64 poz. 593). Ośrodki opieki hospicyjnej prowadzone są w Polsce przez stowarzyszenia, fundacje, organizacje wyznaniowe, które albo posiadają statut organizacji pożytku publicznego, albo są organizacjami pozarządowymi prowadzącymi działalność pożytku publicznego. Kwestię tę reguluje ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie z 24 kwietnia 2004 r. (DzU 2003, nr 96 poz. 873).

Ruch hospicyjny na świecie

Współcześnie, w zależności od kraju, funkcjonują różne modele i systemy opieki dla pacjentów chorych terminalnie. Aby zobrazować tempo rozwoju tego typu placówek na świecie, zaprezentowane zostaną dane sprzed kilku oraz kilkunastu lat. Otóż, jeszcze w 1987 r. w Wielkiej Brytanii funkcjonowało zaledwie 100 hospicjów stacjonarnych. W Stanach Zjednoczonych w 1991 r. istniało ponad 1700 hospicjów. Według Światowej Organizacji Zdrowia w roku 1992 na świecie istniało około 3000 tego typu ośrodków. Obecnie, według danych, jakimi dysponuje Hospicjum

Świętego Krzysztofa, w ponad 90 krajach na świecie istnieje 7000 hospicjów i różnego typu ośrodków opieki, dopasowanych do lokalnych potrzeb i obowiązującej kultury. W chwili obecnej w Wielkiej Brytanii funkcjonuje około 240 hospicjów z 3397 łóżkami, z czego 147 z nich to instytucje wolontariackie z 2192 łóżkami. Oznacza to, iż na 1 milion brytyjskich obywateli przypadają 54 łóżka. W Stanach Zjednoczonych liczba wszystkich ośrodków zajmujących się opieką paliatywną wynosi około 3000. Wśród innych państw i części świata, w których funkcjonują tego typu placówki wyróżnić można Kanadę (650 ośrodków), Amerykę Łacińską (100 ośrodków), Australię (250 ośrodków), Nową Zelandię (40 ośrodków) oraz Azję (300 ośrodków, w tym Japonia). W Europie, poza Wielką Brytanią, największą liczbę ośrodków opieki i hospicjów posiadają Polska, Francja, Belgia, Niemcy i Szwecja (Milićević 2002, s. 29).

Podsumowanie

Jeszcze pod koniec XIX w. próbowano postrzegać śmierć człowieka jako chwilową porażkę medycyny. Współcześnie, m.in. dzięki działalności hospicjów, człowiek coraz bardziej skłonny jest do racjonalnej refleksji, iż śmierć jest nieuniknioną naturalną koniecznością. Jednocześnie opieka hospicyjna - tak jak ją rozumiemy dzisiaj - ma na celu zapewnianie poprawy jakości życia pacjentom hospicjum, którzy zbliżają się do kresu swojego życia. Poprawa jakości życia nie polega tylko na opanowaniu dolegliwości fizycznych pacjenta, w tym szczególnie bólu, ale przede wszystkim na niesieniu mu szeroko pojętej pomocy psychologicznej, duchowej i środowiskowej. W obliczu toczącej się światowej debaty społecznej dotyczącej eutanazji (z grec. eu-thanatos - śmierć łatwa, bezbolesna), podyktowanej często lękiem osób terminalnie chorych przed cierpieniem, poczuciem osamotnienia i bezradnością hospicjum stanowi alternatywę, gdyż jest miejscem godnej i spokojnej śmierci (z grec. halos-thanatos — śmie piękna, wzorcowa), w otoczeniu czuwających opiekunów.

BIBLIOGRAFIA

Górecki M., 1993, Hospicjum - czyli o godnej śmierci i humanitarnej pomocy, „Opieka. Wychowanie. Terapia”, nr 1.

Górecki M„ 1995, Hospicjum w służbie umierających, [w:J Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie, red. T. Pilch, I. Lepalczyk, Wyd. Żak, Warszawa.

Górecki M., 2003, Hospicjum, [w:] Encyklopedia pedagogiczna, t. 2, Wyd. Żak, Warszawa. Jakubek A., 2003, Ruch hospicyjny w Polsce - nadzieje i zagrożenia. Komunikat z badań, „Auxi Iium Sociale”, nr 3/4.