IMG08

114

8.2.6. Wstępne zabezpieczenie szkółek przed szkodliwymi owadami

Na zabezpieczenie szkółek przed szkodliwymi owadami składają się dwa zakresy czynności. Pierwszy z nich dotyczy wyboru miejsca pod szkółkę, drugi aktywnych poczynań ochroniarskich.

Wybór miejsc pod szkółkę musi być dokonany ze szczególną starannością i musi uwzględniać czynniki przyrodnicze i ekonomiczne. Spośród czynników przyrodniczych obok stosunków siedliskowych i geograficznych uwzględnia się stopień zagrożenia produkcji szkółkarskiej ze strony abiotycznych czynników środowiska (niskie temperatury, wiatry), grzybów i owadów.

Przede wszystkim więc nie można zakładać szkółek w miejscach, gdzie licznie występują pędraki, w pobliżu pól. gdzie większe jest niebezpieczeństwo masowego wystąpienia szkodników wschodów i kiełkujących nasion, a także koziułkowatych i rolnic. Szkółki nic powinny też być zakładane w pobliżu górujących nad otoczeniem drzew i pagórków, gdyż lam kierują się w locie godowym chrabąszcze i w ich pobliZu składają jaja. Z tych samych przyczyn w pobliżu szkółki nie powinno być zarośli dębowych i brzozowych - miejsc żerowania dorosłych chrabąszczy.

W związku z zagrożeniem produkcji szkółkarskiej ze strony chrabąszczy, przed założeniem szkółki należy zbadać stopień zapędraczcnia gleby. Kontrolę zapędraczenia przeprowadza się od połowy sierpnia do końca września w dni słoneczne i suche. W tym celu poszukuje się pędraków w glebie wyjętej z dołu o wymiarach I * 0,5 m i głębokości około 1 m. Jeśli w głębszych warstwach pędraków brak. to głębokość dołu można ograniczyć do 0,5 m. Na każde 20 arów powierzchni przyszłej szkółki należy założyć jeden dół kontrolny. Oprócz pędraków chrabąszczy i innych żukowatych poszukuje się larw ryjkowców i sprężyków. Technika poszukiwań jest następująca: glebę z dołu kontrolnego wyrzuca się za pomocą łopaty małymi porcjami na oczyszczoną z. darni i ubitą powierzchnię. Zauważone szkodliwe owady należy wkładać do butelek lub słoików ze skażonym alkoholem X()5r lub innym płynem konserwującym (2-3% formalina, nasycony roztwór soli kuchennej). Do naczynia wkłada się nadto metryczkę zbioru, zawierającą informację o nazwie nadleśnictwa. leśnictwa, numerze oddziału i pododdziału, napisaną wyraźnie zwykłym ołówkiem. Podobną metryczkę nakleja się na naczyniu.

W razie stwierdzenia, że liczba pędraków w próbie (dole kontrolnym) przekracza liczbę krytyczną, należy przeprowadzić zwalczanie chemiczne przed założeniem szkółki lub szkółki w tym miejscu nie zakładać. Hodowcy uważają bowiem wręcz, że jeśli średnio na dół kontrolny przypada 0,25 pędraka chrabąszcza lub 0.5 pędraka guniaka czcrwczyka, to należy zaniechać zakładania szkółki w danym miejscu.

Dezynsekcję gleby w szkółkach (oraz pod uprawy leśne i plantacje) przeprowadza się wczesną wiosną lub jesionią, gdy pędraki znajdują się w glebie nic głębiej niż 25 cm. Stosuje się preparaty fosforoorganiczne o działaniu kontaktowym i żołądkowym. Preparaty granulowane nanosi się przez rozsiew powierzchniowy - Basudin I0G. Diazinon I0G. w dawce 80-120 kg/ha. Dyfonatc I0G (35 kg/ha). preparaty fosforoorganiczne płynne w formie emulsji wodnej, np. Dursban 4 (2.5-3 I preparatu w 450-6(X) I wody/ha). Ponadto stosuje się preparaty karbaminianowc o działaniu kontaktowym i żołądkowym, np. Dialu-ran 5 G. Furadan 5 G, rozsiewane w formie granulatu i pokrywane glebą.

Drugim działaniem zabezpieczającym szkółkę przed szkodliwymi owadami jest jej

otoczenie rowkiem chwytnym przcciwszcliniakowym. spełniającym rolę ochronną pr/cd owadami epigcicznymi tszeliniaki. zmienniki, Sieciech. dzień. Rowki należy kontrolować co I-3 dni. wybierając owady szkodliwe i uwalniając pożyteczne, oraz utrzymywać w stanic czystości i co pewien czas poprawiać ścianki tak. by były stale prostopadłe.

Ostatnim z zabiegów ochronnych, jaki wykonuje się przy zakładaniu szkółki, skierowanym przeciwko owadom jest traktowanie nasion przed wysiewem preparatami kontaktowymi. co zabezpiecza je przed żerem drutoweów. dzicra włochatego, niestrudka, koziułko-watych. omrzela piaskowego i mrzygłodka.

8.2.7.    Kontrola zdrowotności szkółek

Kontrolę zdrowotności przeprowadza się od 15 kwietnia do końca maja, a w przypadkach specjalnych także w innych terminach. Kontrolę przeprowadza leśniczy lub specjalista ochrony lasu. Szczegółowemu badaniu zdrowotności poddany jest co 10 rząd siewek w poszczególnych kwaterach szkółki. Wyniki dotyczące uszkodzeń siewek przez grzyby, owady i ssaki wpisuje się do specjalnego brulionu pod nazw ą ..kontrola szkółek i upraw". Wyróżnia się siewki zdrowe, nieznacznie uszkodzone, uszkodzone silnie i martwe, po czym ustala się procent siewek uszkodzonych przez poszczególne szkodniki i ogólny procent strat

W okresie kontroli wiosennej w szkółkach można zauważyć żer wszystkich wymienionych poprzednio gatunków owadów, a mianowicie: ogryzione przez dzicra włochatego wschody, więdnące siewki z ogryzionymi przez rolnice i koziulki szyjkami korzeniowymi, więdnące siewki z systemami korzeniowymi uszkodzonymi przez pędraki, turkucia, dru-lowce, omrzela, mrzygłodka. strzałki siewek (często więdnące) ogryzione przez szeliniaki i Sieciecha nicglębka. uszkodzenia igieł spowodowane przez Sieciecha i zmienniki, a na 2-letnich siewkach także zeszłoroczne splątanie igieł spowodowane przez zwójkę siewkó-wcezkę. Obecność niektórych szkodników daje się zauważyć już po ogólnym wyglądzie szkółki: pędraki żerują w skupieniach, w związku z czym na kwaterach w idoczne są piaty zwiędniętych siewek, w glebie na obrzeżach takich płatów, w pobliżu kurzem siewek, można znaleźć pędraki. Obecność turkucia sygnalizują szeregi zwiędniętych, czasami przewróconych siewek, które z uwagi na obcięty system korzeniowy łatwo dają się wyjmować z gleby. Jeśli w pobliżu zwiędniętych siewek o ogryzionych z kory szyjkach korzeniowych znajdują się na powierzchni gleby otwory o średnicy ołówka, to niechybny to znak. ze uszkodzenia spowodowały gąsienice rolnic, które łatwo odszukać w tych miejscach p>>d powierzchnią gleby. Czasem, jak np. w przypadku szeliniaka sosnowca czy zmienników, sprawca uszkodzeń jest wprost widoczny na siewkach.

W przypadkach, gdy procent uszkodzeń przekracza I0“? siewek lub gJ> ohscrwaci.i i doświadczenie wskazują, że szkody początkowo niewielkie będą się powiększać, nalezs przystąpić do zwalczania zauważonych owadów.

8.2.8.    Zapobieganie i zwalczanie szkodliwych owadów w szkółkach leśnych

Omówione tu zostaną metody zwalczania typowych szkodników szkółek, u s •; ków wschodów i systemów korzeniowych. Zwalczanie owadów, które uszk.id/.ną wsią, nie nadziemne części siewek, przedstawione będzie w dalszej części podręcznika w io. dziale o zwalczaniu szkodników upraw sosnowych.