img217 (12)

zależność, polegająca na ich wzajemnym oddziaływaniu na siebie. W miarę nabywania wprawy w pisaniu, zwłaszcza w pisaniu prac komponowanych samodzielnie, dziecko zaczyna uświadamiać sobie funkcję języka, dzięki czemu zmienia się jego stosunek do mowy — zarówno pisanej, jak i ustnej. Przemiany zachodzące w ustosunkowaniu się dziecka do języka wyrażają się w celowym zaznajamianiu się ze strukturą języka i jego właściwościami gramatycznymi i stylistycznymi oraz w świadomym doskonaleniu pod każdym względem własnej mowy ustnej i pisanej. Pojawienie się u dziecka i pogłębienie świadomego stosunku do czynności pisania ma podstawowe znaczenie w wykonywaniu wszystkich ćwiczeń w toku nauki szkolnej, szczególnie zaś ćwiczeń stylistycznych.

Praca nauczyciela w zakresie kształtowania języka pisanego uczniów powinna polegać na wyrabianiu poprawności ortograficznej, interpunkcyjnej, gramatycznej i stylistycznej pisemnych wypowiedzi uczniów. Szczególnej troski i ukierunkowania wymagają wszelkie formy stylistyczne. Do zadań nauczyciela języka polskiego należy więc wskazywanie uczniom sposobów zdobywania następujących umiejętności:

® poprawnego kontynuowania określonej formy wypowiedzi, zależnie od funkcji, jaką ona pełni;

•    logicznego, jasnego i konsekwentnego wyrażania myśli;

® uzależniania formy i struktury wypowiedzi od rodzaju przedstawionej treści i celu jej przedstawienia;

® poprawnej budowy zdań (zamykania myśli w obrębie poszczególnych zdań) z uwzględnieniem prawidłowego szyku wyrazów w zdaniach;

•    łączenia zdań tworzących tekst wypowiedzi w spójną, konsekwentną całość;

•    prawidłowego zastosowania interpunkcji wewnątrz-zdaniowej i międzyzdaniowej;

•    zastosowania słownictwa adekwatnego do treści i zarazem poprawnego semantycznie;

0    poprawnego pod względem gramatycznym wyrażania myśli, polegającego na zastosowaniu prawidłowych związków zgody, rządu i przynależności wyrazów w zwrotach i wyrażeniach wypowiedzi.

Wszystkie wymienione tu elementy pracy nauczyciela wymagają czasu, a także oparcia na psychologiczno--dydaktycznych zasadach nauczania. Wśród zasad tych powinny być uwzględnione szczególnie zasady stopniowania trudności, systematyczności i rytmiczności oraz indywidualizacji.

2. Ćwiczenia przygotowujące do nauki pisania*

Przygotowanie do nauki pisania polega na stosowaniu różnorodnych ćwiczeń wyrabiających koordynację wzrókowo-ruchową i sprawność dłoni i palców, a także przegubu dłoni oraz ruchów ramienia i przedramienia. Do takich ćwiczeń można wykorzystać rysunek, malowanie, wycinanie, wyrywanie, lepienie, rzucanie i chwytanie małych piłeczek, szycie prostymi ściegami itp. Zwłaszcza wydzieranki i modelowanie przyczyniają się wyraźnie do usprawnienia palców dziecka i czynią je podatnymi do wykonywania ruchów bardziej skomplikowanych, jakie mają miejsce przy pisaniu. Ćwiczenia te organizujemy w różnych formach zabawowych w okresie przedszkolnym oraz w klasie I w okresie wstępnym.

Kolejny etap stanowi odwzorowywanie — najpierw

¹    Propozycje związane z przygotowaniem do nauki pisania znajdują się w dwóch publikacjach: Dmochowska M: Droga dziecka do nauki

pisania. Warszawa 1971, PZWS i M. Dmochowska: Zanim dziecko zacz-nie pisać. Wyd. 2, Warszawa 1976 WSiP.

6* 83