img277 (5)

między zębami, chociaż nie należy go zanadto wysuwać do przodu. Wiązadła głosowe oczywiście nie biorą udziału w artykulacji, a powietrze przechodzi przez szczelinę między zębami a koniuszkiem języka:

Dla oznaczania fonemu /0/ stosowane są litery c przed e, i i z we wszystkich pozostałych pozycjach: centro [Gentro], cinco [Gigko], nobleza [noBleOa], zona [Góna], zumo [Gumo], azteca [aGteka], raiz [raiO].

Grafem <cc> służy do oznaczania głosek wymawianych jako [k0]: atracción [atrakGjón], fricción [frikGjón], Wymowę typu [aGjón] zamiast [akGjón] acción uważa się za niepoprawną.

Przed samogłoskami dźwięcznymi następuje sonoryzacja [0], które wymawiane jest w tej pozycji jako [0]: mayorazgo [majora0Yo], hazmer-reir [aGmereir], voz divina [bo0 óiBina], liaz bien [a0 Bjen], tizne [tiGne], Typową cechą fonetyczną dialektu andaluzyjskiego i odmiany amerykańskiej jest zastępowanie [0] przez [s]. Zjawisko to znane jest jako tzw. seseo. Opozycja fonologiczna 0/s zostaje w ten sposób zneutralizowana i w wymowie amerykańskiej np. wyrazy cocer/coser, caza/casa, pozolposo itd. brzmią jednakowo: [koser], [kasa], [póso] (oczywiście [s] jest bardziej dentalne niż alweolarne). W związku z tym opanowanie wymowy fonemu /0/ jest istotne nie tylko z punktu widzenia fonetyki, ale także ze względu na ortografię.

Ćwiczenia

Powtórzyć za lektorem następujące wyrazy:

1. [0]

a) cebo [0eBo], cedro [Oeóro], cegarra [OeYara], ceja [0exa], celda [0elda], centro [Gentro], cerdo [Oeróo], certo [Oero], cierto [Gjerto],

j

ciclo [Gjelo], cierro [Ojero], cifrci [Gifra], cima [Gima], cimicnlo [Oimjen-to], cinco [Girjko], ciue [Ginę], cinta [Ginta], circo [Oirko], circulo [Girkulo], cila [Gita], Cisco [Gisko], cisnc [Gisne], cisma [Oigma], zafio [Gałjo], zafo [Gafo], zalamero [Galamero], zamarra [Oaniara], zanco [Gagko], zcinja [Gagxa], zapato [Oapato], zarpa [Oarpa], zato [Gato], zócalo [Gókalo], zoco [Góko], zona [Oóna], zopo [Oópo], zoąuele [60-kete], zorro [Góro], zueco [Gweko], zumba [Gumba], zumo [Gumo], zurda [Guróa], zurra [Gura], zutano [Gutano].

b)    caza [kaGa], taza [taGa], azteca [aGteka], ceniza [GeniGa], aceite [aGeite], cizana [GiGapa], liza [tiGa], ciencia [GjćnGja], trozo [tróGo], cazuela [kaGwela], mozo [móGo], cierzas [GjerGas], cocina [koGina], zarza [GarGa], agostizo [ayostiGo], cincel [GinGel], azar [aGar], zurcido [GurGiSo], pozo [póGo], azotea [aGotea], lazo [laGo], azufre [aGufre], bizcocho [biGkóco], becerro [beGero], decenle [deGente], dulce [dulGe], enlace [enlaGe], fogonazo [fovona0o], fuerza [fwerOa], goce [góGe], hornaza [omaGa], lucio [luGjo], lania [lanGa], maceta [maGeta], natura-leza [naluraleGa], raza [raGa], sazón [saGón], vicio [biGjo].

c)    caz [kaG], capataz [kapataG], vez [beG], pez [peG], faz [faG],/e/iz [feliG], liaz [aG], hoz [ÓG], juez [x\veG], idiotez [iójoteG], luz [luO], maiz [maiG], paz [paG], nariz [nariG], lapiz [lapiG], lapiz [tapiG], nuez [nweG], raiz [raiO], rapaz [rapaG], vejez [bexeQ], codorniz [koóorniG], voz [bóG], diez [djeO].

d)    lección [lekGjón], eccema [ekGema], acceso [akGeso], accidente [akGióente], fracción [frakGjón], dislracción [distrakGjón], occidenle [okGióente], facción [fakGjón], acción [akGjón], reacción [reakGjón], sección [sekGjón], ficción [fikOjón], construcción [konstrukGjón], trac-ción [trakGjón].

2- [9]

juzgar [xuGvar], mazmorra [maGmóra], hartazgo [artaGyo], tizna [tiGna], graznido [graGnióo], tiznón [tiOnón], hazmerrelr [aGmereir], liznę [tiGne],_;'uzgor/o [xu0Yaóo], lezna [leGna], diezmo [djeGmo], liznado [tiGnaóo], diezmilesimo [djeGmilesimo], Luzbel [luGBei], mayorazgo [majoraGyo], hallazgo [aja0Yo], duraznero [duraGnero].

4. Upodobnienie dź>yiękó>Y

Podczas wymowy sąsiadujących ze sobą głosek, ruchy artykulacyj-ne ulegają wzajemnym wpływom. W ten sposób powstaje zjawisko zwane koartykulacją. Wzajemne oddziaływanie doprowadza niekiedy

53