IMG50 (5)

198

198

Rysunek 8.112

Celymec mnieiszy Torncus mnor Htg : A - postać dorosła (wg Kudeł.

1970). B - ścięcie pokryw l boku (wg Nunberga. 1964) nc osłabienie drzew, tworząc warunki do zasiedlania pni zarówno prze/ cetyńca większego, jak i inne szkodniki wtórne (rys. 8.111). Szczególnie duże sj szkody powodowane przez postacie dorosłe cetyńca wokół składnic drewna i tartaków zlokalizowanych w borach sosnowych. Stosowanie racjonalnych trzebieży i zachowanie pełnej higieny lasu skutecznie zapobiega występowaniu cetyńca większego, który w takich warunkach traci swe groźne znaczenie gospodarcze.

Cetyniec mniejszy - Tomicus minor Htg. Cetynicc mniejszy roi się o około 2 tygodnie później niż cetynicc większy, a więc z reguły w kwietniu, w centralnej Polsce w końcu tego miesiąca (rys. 8.112). Zasiedla górną część strzały o gładkiej korze oraz grube gałęzie o średnicy powyżej 4 cm. Samica wygryza w biciu chodnik macierzysty w kształcie niepełnej, dwuramiennej. poprzecznej klamry o ramionach nierównej długości.

Rysunek 8.113

Zer cetyńca mniejszego na sośna (wg Nunberga. 1964). A - Zer na powierzchni drewna, B - spękana kora nad chodnikami macierzystymi z widocznymi otworami wylotowymi cetyńca

Rozwidlenie ramion klamry jest miejscem komory godowej. Kora nad chodnikiem macierzystym zwykle pęka. Chodniki larwalne są krórkic. długości 2,5 cm. przebiegają równolegle do włókien między korą a drewnem, którego prawic nic naruszają. Kolebki poczwarko-\ve są zagłębione pionowo w hielu na głębokości 2-3 mm i zatkane zalyczką z białej mączki irys. X.II3). Młode chrząszcze pojawiają się w końcu lipca i wraz z osobnikami rodzicielskimi żerują podobnie jak cetynicc większy w pędach konin sosny. Zimuje w opadłej cetynie i w ściółce. W ciągu roku jedna generacja.

Wrogowie naturalni cetyńca mniejszego są mniej liczni niż cetyńca większego, a wyróżniają się wśród nich ptaki owadożeme i pasożytnicze bleskolki.

Cetynicc mniejszy jest rozprzestrzeniony w Europie, na Syberii, w Japonii. Korci, na Tajwanie i w Chinach. Zasiedla róż.ne gatunki sosny, sporadycznie znajdowany na świerku Jest szkodnikiem atakującym drzewa silniej osłabione niż. cetynicc większy. Powoduje zamieranie wierzchołków drzew, a następnie całych drzew. Wprowadza do żerowiska sini-znę. która silnie przerasta bielastą część drewna i przypuszczalnie poprawia wartość odżywczą pokarmu larw cetyńca, o czym świadczyłyby kilkakrotnie krótsze chodniki larwalne niż u cetyńca większego.

Kornik sześciozębny - Ips se.sdenturus Bocm. Roi się w końcu kwietnia i w maju oraz w lipcu i sierpniu. Atakuje dolną część strzały z grubą, spękaną korą. rzadziej zasiedla drzewa o cienkiej korze. Komora godowa duża. wygryziona w korze, a gdy kora jest cienka - to w bielu. Chodniki macierzyste w liczbie 2-4 (najczęściej ?i. mają układ gwiaździsty. a przebiegają równolegle do włókien, osiągając nawel 50 cm długowi. Zagłę

bione są w korze, a w 1/3 naruszają też wyraźnie biel, w związku z czym trocinki usuwane z chodników są rdz.awo--bialc. W chodniku, którego szerokość osiąga 3-4 mm. znajdują się 3-4 otwory wentylacyjne. Chodniki larwalne krótkie, długości do 8 cm. odchodzą prostopadle od chodnika macierzystego, raptownie rozszerzają się i kończą dużą. mcckowatą kolebką poczwar-kową wygryzioną głęboko w korze (rys. 8.114). Przepoczwarzenie larw następuje na przełomie czerwca i lipca. a

Rysunek 8.114

Komik sześciozębny Ips sexdenl.i lus Boem.: A - ścięcie pokryw samca (wg Balachowskiego. z Da |oza.. 1980). B - fragment Zeru na wewnętrznej stronie kory (wg Nun berga. 1964)