IMG 75 (8)

284 • Pax

Achilles opatrujący rannego P&troklesa

powrócił do walki, by pomścić śmierć przyjaciela. R i Achilles uznawani byli za wzór przyjaźni. W szesnastej pieśni -»Iliady Homer opisuje walkę i śmierć P. (poświęci! mu także księgi XVII i XXIII). • Wizerunki jego przetrwały na wazach, np. malowidło wewnątrz attyckiej czary Achilles opatrujący rannego Patroklosa Sosiasa (V w. p.n.e., Sta-atliche Museen, Berlin), Achilles iPatroklos (VI w. p.n.e., British Museum, Londyn) itd. Zachowały się także malowidła z jego postacią, rzymskie kopie rzeźb oraz relief Achilles i Patroklos w Museo Archeologico Nazionale we Florencji. Patrz także Glaukos".

Pax (‘pokój’), rzymska bogini pokoju, uosobienie pokoju. Ołtarz jej na Polu Marsowym zbudował dopiero cesarz August po zwycięstwach w Galii i Hiszpanii (w I w. p.n.e.). Nazywa! się Ara Pacis Augustae (‘ołtarz pokoju wzniesiony przez Augusta'); 30 stycznia i 30 marca składano tu ofiary. Bogini miała też świątynie na Forum Wespazjana iDomicjana (późniejszym Placu Pokoju - Forum Pacis). Przedstawiano P. jako kobietę o dobrotliwym wyglądzie twarzy, z -»rogiem obfitości i oliwką (symbolem pokoju i bogactwa) w ręku, ale także z kłosem zbóż i -» kaduce-uszem. Patrz także Konkordia.

Pejritoos • 285

Pazyfae, córka boga stońca —> Heliosa i —»Perse (Perseis). Małżonka króla Krety —» Minosa; matka —» Deukaliona, —> Glaukosa, —> Androgeosa i -> Katreusa oraz —» Ariadny i—> Fedry. Siostra —> Kirke. Ubiegający się o władzę na Krecie Minos ogłosił, że królestwo należy mu się z woli bogów, którzy spełniają każde jego życzenie. Chcąc udowodnić to, podczas składanej ofiary bogu -> Posejdonowi prosił go, aby z morza wyszedł byk, którego on złoży bogu w ofierze. Posejdon spełnił prośbę, lecz Minosowi zwierzę bardzo się spodobało, do tego stopnia, że w ofierze złożył innego byka. Posejdon za karę zesłał na żonę Minosa, R, miłość do świętego, białego byka. Ze zbliżenia tego, które umożliwił -» Dedal, konstruując skrzynię w kształcie krowy, w której zamknięta została R, narodził się potwór —> Minotaur, pół byk, pół człowiek. Historię R przedstawił w niezachowanej tragedii Kretenki Eurypides. • Niewiele zachowało się jej wizerunków ze starożytności, spośród nich najbardziej znany jest Dedal i Pasifae z Domu Wettiuszów w Pompejach (65 n.e., Museo Archeologico Nazionale, Neapol).

Pegaz, skrzydlaty koń. Wyskoczył z szyi -»Meduzy, w chwili gdy -»Perseusz odciął jej głowę. Przebywał w wysokich górach, na -» Parnasie (Fokida) i -* Helikonie (-»Be-ocja), gdzie od uderzenia jego kopyta wytrysnęło źródło -> Hippokrene. Zdarzyło się, że zlatywał nad źródło Pej-rene na Akrokoryncie, gdzie odnalazł go -»Bellerofont, który następnie ujarzmił i dosiadł konia. Za pomocą R Bellerofont pokonał -»Chimerę. Kiedy jednak usiłował wzlecieć na Olimp, spadł. Jedynie R tam doleciał. Skrzydlaty koń służył -»Zeusowi, który po śmierci R zamienił go w konstelację gwiezdną. Na R wzlatywali poeci na Parnas - do -» muz i na Helikon - ku źródłu Hippokrene. Patrz także Chrysaor, Steneboja.

Pejritoos, syn —»Zeusa i Dii (inna wersja mitu podaje, że ojcem jego był —»Iksjon). Małżonek Hippodamei, córki króla Butosa. Król -> Lapitów. Podczas jego wesela wywiązała się walka pomiędzy —»centaurami a Lapitami (—> cen-tauromachia), spowodowana przez centaura Eurytiona, usiłującego uprowadzić pannę młodą i jej towarzyszki. Walka skończyła się całkowitym zwycięstwem Lapitów. Sceny z tej walki znalazły się na słynnym fryzie Partenonu. Tragedię Pejritoos napisał Eurypides. * Postać P. uwieczniły malowidła wazowe, ścienne, np. Ślub Pejritoosa z Hippo-damią (ok. 70 p.n.e.) odkryte w Pompejach. Patrz także Chiron, Tezeusz.