IMG 04 (2)

ci, inicjatywy i twórczego wysiłku wychowawcy klasy, który na kanwie przedstawionej koncepcji może kierować się własnymi pomysłami, dostosowanymi do konkretnych potrzeb i sytuacji uczniów, z jakimi ma do czynienia w klasie.

3. MOŻLIWOŚCI STOSOWANIA TECHNIK WYCHOWAWCZYCH

Wdzięczną formą pracy wychowawczej z uczniami trudnymi są różnego rodzaju techniki wychowawcze. Stanowią one bliżej skonkretyzowane sposoby wykorzystania wpływów wewnątrzgrupo-wych tkwiących potencjalnie w klasie szkolnej jako grupie społecznej. Szczególną ich zaletą jest to, iż z reguły obejmują zasięgiem swych wpływów wszystkich uczniów danej klasy, a więc nie tylko uczniów nastręczających nauczycielom trudności w pracy wychowawczej. Warunkiem zastosowania bowiem owych technik jest uczestnictwo w nich zarówno uczniów przystosowanych społecznie, jak i uczniów społecznie nieprzystosowanych. Zakłada się tu również, iż błędem byłoby robienie wrażenia na klasie, że zastosowanie określonej techniki wychowawczej ma wyłącznie na celu zapobieganie nieprzystosowaniu społecznemu i jego przezwyciężanie; może i powinno służyć ono również m.in. ogólnej aktywizacji społecznej uczniów oraz urozmaiceniu pracy wychowawczej z uczniami, a tym samym przeciwdziałaniu szkodliwemu w procesie wychowania marazmowi i niebezpieczeństwu zrutynizowania działalności pedagogicznej nauczycieli.

Prezentowane tu techniki wychowawcze nie są bynajmniej formami oddziaływań, których stosowanie pozwoli uniknąć nieprzystosowania społecznego uczniów i przezwyciężyć wszelkie jego przejawy. Prawdopodobnie skuteczność zastosowania technik wychowawczych jest tym mniejsza, im większy jest stopień zdemoralizowania dzieci i młodzieży. Tak więc celowość odwoływania się do wspomnianych technik upatruje się nie tyle w przezwyciężaniu wyraźnie nabrzmiałych trudności wychowawczych sprawianych przez uczniów, ile przede wszystkim w:

—    budzeniu w nich (w tym także u ogółu uczniów klasy) wrażliwości na negatywne przejawy zachowania w szkole;

—    tworzeniu im możliwości wspólnego (zespołowego) rozwiązywania droczących problemów z powodu nieprzystosowania społecznego kolegów i koleżanek z klasy;

—    nawiązywaniu kontaktów ,między samymi uczniami oraz uczniami i nauczycielami opartych na zasadzie demokratyzmu i partnerstwa;

—    pogłębianiu u uczniów i nauczycieli poczucia odpowiedzialności za sprawy wychowawcze klasy, a także

—    coraz lepszym poznaniu i rozumieniu uczniów przez nauczycieli.

Na szczególną uwagę — w związku z zapobieganiem trudnościom w zachowaniu i nauce uczniów, jak również ich przezwyciężaniu — zasługują technika sondażu opinii o uczniach oraz techniki socjodramatyczne i decyzji grupowej.

a. Techniki sondażu opinii o uczniach

Najmniej znane spośród wyliczonych technik wychowawczych są techniki sondażu opinii o uczniach. Z ich pomocą zamierza się przekształcić u uczniów społecznie nieprzystosowanych negatywny obraz o sobie samych. Wychodzi się tu z założenia, że utrwalony w świadomości negatywny obraz samego siebie jest z reguły źródłem niepokoju i przygnębienia, a nawet frustracji i agre-sji, gdy tymczasem obraz pozytywny stwarza poczucie pewności siebie, zapewnia równowagę emocjonalną, wyrabia przychylny stosunek do innych osób (nacechowany sympatią i życzliwością), ułatwia nawiązywanie, z nimi osobistych kontaktów, pozwala patrzeć na świat i życie w sposób bardziej optymistyczny, umożliwia lepsze wyniki w nauce szkolnej (Żebrowska M., 1986, s. 771). Tak więc oczekuje się, że dzięki przekształceniu u ucznia „trudnego" negatywnego obrazu samego siebie — zyska on nie tylko na poczuciu własnej wartości i zacznie być łubiany przez klasę, leci także konstruktywnym zmianom ulegnie jego dotychczasowe zachowanie. Korzyści takie są z pewnością ubocznym produktem gtt^piwartościowania’ — pod wpły-

161

11 — Trudności wjtehowawcte w nkole