IMGs69

14.    Większe napięcie, głębsza sytuacja Chroniony jest nauczyciel i uczeń, stosowa dla nauczycieli i uczniów.

15.    Rodzice częstokroć oczekują zbyt Rodzice częstokroć oczekują zbyt w iele od swoich niesłyszących mało od swych dzieci.

dzieci.

16.    Konieczność współpracy rodzi- Współpraca rodziców ze szkołą nie

ców ze szkołą.    jest w tym stopniu konieczna.

17.    Matka w zasadzie nie może pra- Matka może pracować zawodowo, cować zawodowo.

Niniejsze zestawienie pozytywnych i negatywnych skutków wynikających ze szkolnej integracji i segregacji, nie uwzględnia jednak konsekwencji, jakie niesie ze sobą integracja w izolacji dla osobistego życia osoby z uszkodzonym słuchem. Skrajne przypadki wychowania takiego dziecka poza społecznością osób z uszkodzonym słuchem, mimo obiektywnych i znacznych sukcesów w edukacji szkolnej, prowadzą czasem w okresie dojrzałym do osamotnienia w życiu osobistym. Sytuacje tego rodzaju częściej stają się udziałem kobiet. Tak np. totalna integracja społeczna może zmniejszyć szansę zawarcia związku małżeńskiego dziewczyny z uszkodzonym słuchem, gdyż będzie znała jedynie słyszących potencjalnych partnerów, ci zaś - jak wiadomo — z reguły związków takich nie akceptują. Natomiast w przypadku mężczyzny z uszkodzonym słuchem szansa zawarcia małżeństwa ze słyszącą dziewczyną będzie większa. Wynika to stąd, że najogólniej pozycja społeczna kobiety jest nieco niższa od pozycji mężczyzny — uszkodzenie słuchu dodatkowo tę pozycję obniża, jest ona zatem niejako podwójnie niska przy jednocześnie wysokich wymaganiach, jakie stawia się kobiecie jako „stróżowi ogniska domowego”. Uszkodzenie słuchu, równoważone wysoką pozycją społeczną kobiety, wynikającą np. z uzyskanego wykształcenia i rangi uprawianego zawodu, także nie musi zwiększać jej atrakcyjności dla partnerów słyszących, partnerzy z uszkodzonym słuchem mogą zaś jej nie odpowiadać, np. z uwagi na przeciętnie niższe wykształcenie! Obniżona pozycja społeczna mężczyzny, -wynikająca z uszkodzenia słuchu (może ona być dodatkowo równoważona np. wysokim prestiżem wykonywanego zawodu, wykształcenia), zbliża go do pozycji kobiety w hierarchii społecznej, dlatego łatwiej za-wrzeć mężczyźnie z uszkodzonym słuchem związek małżeński ze słyszącą partnerką niż odwrotnie. Innymi słowy, poza kryterium społecznych udogod-> integracji oraz kryterium społecznych barier integracji należy, uwzględ-ie za i przeciw, zawsze rozważyć kryterium szczęścia, czyli wencje społeczne, jak i osobiste wynikające z założonego

celu wychowania, organizacyjnych form edukacji szkolnej i pozaszkolnej (Ha osiągnięcia osobistej pomyślności w życiu zawodowym i społecznym poszczególnych jednostek z uszkodzonym słuchem.

Wybór metod kształcenia dziecka z uszkodzonym słuchem w różnych formach integracji szkolnej jest w istocie zależny od osiągniętego przez ńe poziomu dojrzałości fizycznej, umysłowej, emocjonalnej i społecznej. Osiągnięcie pożądanego poziomu dojrzałości dziecka, także szkolnej, jest z kolei uwarunkowane przede wszystkim odpowiednim oddziaływaniem rewalidacyjnym rodziny, wspomaganej fachową pomocą surdopedagoga, iimlnhfi -pędy i innych specjalistów.

Szczególne znaczenie dla celów rewalidacyjnych ma tu właściwe wykorzystanie okresu życia dziecka od urodzenia do rozpoczęcia nauki szkolnej. Odpowiednie wykorzystanie tego okresu polegałoby zwłaszcza na:

•    wychowaniu dziecka z uszkodzonym słuchem w rodzinie;

| rozpoczęciu postępowania rewalidacyjnego natychmiast po stwierdzeniu uszkodzenia słuchu;

•    zaopatrzeniu dziecka w odpowiednie aparaty słuchowe (wszczep ślimakowy) przed ósmym, a nawet szóstym miesiącem życia;

•    dopilnowaniu, aby aparaty te były sprawne i aby dziecko używało ich możliwie przez cały dzień;

•    uwzględnieniu motywujących do posługiwania się mową, stałych kontaktów ze słyszącymi rówieśnikami.

Aby dziecko z uszkodzonym słuchem mogło z sukcesem uczęszczać do klasy, w której będzie się uczyć wspólnie ze słyszącymi rówieśnikami, musi być dojrzale pod względem szkolnym. Poziom jego rozwoju umysłowego^ rozwoju języka i mowy także nie może rażąco odbiegać od przeciętnego poziomu rozwoju słyszących kolegów w klasie szkolnej. Praktyka dowodzi, że często niezbędna jest pomoc słyszących uczniów, którzy np. robią notatki w czasie lekcji, pisząc przez kalkę dla swego niesłyszącego kolegi, aby ten mógł skupić swą uwagę na samym nauczycielu i wykonywanych przez niego czynnościach. Nauczyciel z kolei nie może chodzić po klasie, mówić odwrócony twarzą do tablicy itp.

Kazimierz Kirejczyk¹⁸⁷ podaje, na podstawie przeprowadzonej anałągf 41 przypadków dzieci niedosłyszących oraz z głębokim uszkodzeniem sho-chu, że:

K. Kirejczyk, Nauczanie dzieci głuchych razem ze słyszącymi, PWN, Warszawa 1970, s. 179-200

117