IMGt15

^**^sz*^{wle l0,} *^a^^e nauczyciel akademicki, dr hab, B. Szczepan-PmIH konsekwentnie od wielu lat, obok zainteresowań problematyką sur-dołnstoryczną i dydaktyczną, zajmuje się zagadnieniem porozumiewania się siiesłyszących i komunikacji migowej. W efekcie tych zainteresowań powstała opublikowana w 1966 r. praca poświęcona systemowi migowo-języ-kowemu , który w wersjach poprawionych autor nazywa systemem języ-kwi Migowym . System ten w swej istocie charakteryzuje się równoległym przekazem informacji za pośrednictwem mowy dźwiękowej i odpowia-dających jej znaków migowych z tym, że odrzuca się gramatykę naturalnego języka migowego, a wykorzystuje gramatykę języka polskiego. System ten jest wykorzystywany w kontaktach pomiędzy słyszącymi a niesłyszącymi, w pracy szkolnej w niektórych ośrodkach szkolno-wychowawczych dla dzieci z uszkodzonym słuchem, w kształceniu dorosłych i działalności kulturalno-oświarowej z osobami niesłyszącymi. System językowo-migowy jest opracowany w dwu wariantach: pełnym i użytkowym (uproszczonym). Składa się on zasadniczo z trzech elementów:

-    z mowy dźwiękowej, bądź jedynie wyraźnie artykułowanej (jak np. podczas tłumaczenia dziennika telewizyjnego przez tłumacza migowego),

-    z polskiego języka miganego, w którym, równolegle za pośrednictwem znaków ideograficznych i daktylologii w systemie językowym jest dokonywany przekaz informacji,

-    z elementów prozodycznych, na które, według twórcy systemu, składają aę gesty, mimika i pantomimika. decydujące w sumie o klimacie i atmosferze wypowiedzi .

Warianty pełny i użytkowy systemu językowo-migowego uwzględniają ; wymienione cechy tej formy komunikacji, a więc zapewniają zgodność z zasadami gramatyki języka polskiego oraz równoległą identyczność przekazu.

Wariant pełny systemu językowo-migowego charakteryzuje się tym, że ■MRtagF tekst jest jednocześnie „co do litery” przekazywany za pośrednic-twem języka migowego. Natomiast problemem jest dokładna synchronizacja

HMMhtęmawifcią się obecnie trzy szkoły: 5-letnie liceum zawodowe z kierunkami poli-i etekiromechanicznym; 3-lctnia zasadnicza szkoła zawodowa z kierunkami ślusar-gjfeiliafetniczym;3-letnie zaoczne liceum zawodowe z kierunkiem poligraficznym.

‘ I. Szezepankowski, Synem migc/wo-językowy na kursach języka migowego I Stofma, ZW CRS, Wtnattn 1966.

t k V Lektorat języka migowego. Kurs wstępny, CZSI i PZG,

tekstu mowionego t tntganego. Ze względu na nieregulamość odmiany w języku polskim, na co szczególnie wyraźnie zwraca uwagę autor, powstaje nudność w zachowaniu wiernego przekazu tekstu za pośrednictwem języka miganego¹³⁴.

Wariant użytkowy systemu językowo-migowego cechuje się przekazem migowym tekstu słownego z dokładnością „co do słowa”. Formy gramatyczne, z wyjątkiem czasu przeszłego czasowników, odczytuje się z ust, znaczy lo, że danemu pojęciu wyrażonemu w słowie mówionym odpowiada określony znak języka migowego. Alfabet palcowy jest wykorzystywany ptzy oznaczaniu czasu przeszłego czasowników. Daktylologię wykorzystuje się także w przekazywaniu imion własnych, synonimów i wyrazów bliskoznacznych.

6.3.1. Systemy zbudowane na podstawie alfabetu palcowego

Systemy zbudowane na podstawie alfabetu palcowego (odróżniamy alfabet palcowy czyli daktylologię, ang. dactylology, niem. Fingersprache, ros. kktylnaja riecz; od daktylografii - ang. dactylography, czyli pisania do dłoni bądź w powietrzna. W Polsce w ostatnich latach błędnie przyjęło się zamienne stosowanie tych terminów w znaczeniu, jakie tradycyjnie miała dak-tylologia)¹³⁵ mają za zadanie umożliwienie osobom z uszkodzonym słuchem postrzeganie języka wyłącznie za pośrednictwem receptora wzrokowego, bądź mają jedynie wspomagać odczytywanie z ust. Systemy palcowe (dakty-lologiczne) nawiązują do języka, szczególnie do jego formy graficznej - pisma. Odpowiadają gramatycznej i leksykalnej stronie języka. Mogą one mieć , postać znaków, w swoim zewnętrznym wyrazie nawiązujących do¹³⁶:

-    grafemów - poszczególne znaki alfabetu palcowego odpowiadają dokładnie literom alfabetu, zaś wypowiedzi za pomocą palcówki grafe-mowej stosują się do zasad pisma;

-    kinemów — systemy znaków palcowych uzupełniają i uwidaczniają, jak powiada Forchhammer¹³⁷, artykulacją niewidoczną przez symbole uzupełniające to, co widoczne i w ruchu;

Sposoby rozwiązania tych trudności omawia B. Szezepankowski* publikacji pt.: Podstawy języka migowego, WSiP, Warszawa 1994.

Patrz np.; K. K. i r e j c z y k, Ewolucja systemów kształcenia dzieci głuchych, VŃ. War-sawa 1967, s. 55.

Za. H. J u s s e n, M. K r U g e r, Manuelle łiomnnmikalionshttfen bet Gehorlosen Dos Flngeralphabet, Marhold, Berlin Charlottenburg 1975, s. 20.

0. Forchhammer, Taubstummenpódagogische Abhandlungen, Taubsaumneiwcthn Hugo Dudę, Leipzig 1930.