obraz2

dziedzinie geografowie zdecydowanie dominują nad religioznawcami. W Polsce badania takie prowadzone są przede wszystkim w ośrodku krakowskim. Od 1995 Zakład Geografii Religii wydaje periodyk „Peregrinus Cracoviensis” (do końca 2001-12 zeszytów), jedyne o takim charakterze czasopismo w Europie; 1994—2001 w Inst. Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniw, Jagiellońskiego działało „Konwersatorium Pielgrzymkowe”. W ostatnim okresie geografowie coraz częściej podejmują problematykę związaną z tzw. turystyką religijną.

Pyt.51

Comparative Mythology kierunek wyrosły w pierwszej połowie XIX wieku w klimacie romantyzmu, był poprzednikiem religioznawstwa. Jego głównymi przedstawicielami byli F. Creuzer, J. J. Goerres i F. CH. Baur. Interpretowali oni mitologię oraz symbolikę religijną ludów pierwotnych i orientalnych jako „hierogiificzny” wyraz Objawienia. Bezpośrednim łącznikiem pomiędzy mitologią porównawczą a empirycznym religioznawstwem był F. M. Muller.

Pyt. 52

Szkoła naturystyczno-filołogiczna swoje korzenie wywodzi od teorii F. M. Mullera mówiącej o zależności mitu od zjawisk przyrodniczych i mowy. Według niego proces mitologizacji stanowi konieczny etap rozwoju mowy. Tendencja odrywania przymiotników od rządzących nimi rzeczowników i uosabiania ich wpływa na powstawanie odprzymiotnikowych rzeczowników dla oznaczenia jednej kategorii zjawisk. Następnie w procesie antropomorfizacji powstają nowi bogowie (np. Boreasz). Muller w swojej teorii wykorzystał idee Adalberta Kuhna, który dostrzegał źródło hipostaz językowych w zjawiskach dynamicznych i kataklizmowych.

Pyt 53.

Szkoła astrałistyczno-panbabilońska

Astralistyka zajmuje się interpretacją zjawisk religijnych, podkreślając dominującą rolę ciał niebieskich w powstawaniu mitologii ludów pierwotnych i starożytnych, uznając przy tym, że religia tych ludów wywodzi się z mitów astralnych. Nie udało się wprowadzić ładu terminologicznego, więc omawiana szkoła występuje pod wieloma nazwami (szkoła astralistycznej stylometrii biblijnej, szkoła mitologiczno-astralistyczna, astralna szkoła religioznawcza). Łączenie astralistyki z panbabilonizmem pochodzi stąd, że astralistycznym koncepcją ulegali niektórzy przedstawiciele panbabilonizmu uważający Mezopotamię za kolebkę cywilizacji ludzkiej, uznający przy tym, że na światopogląd mieszkańców starożytnego Bliskiego Wschodu przemożny wpływ wywierała ówczesna wiedza astronomiczna, wykazująca związek zjawisk niebieskich z ziemskimi.

Za twórców nowożytnej astralistyki uznaje się Ch. F. Dupuisa i C. F. Volneya. Do starożytnych prekursorów astralistyki należy zaliczyć przede wszystkim Teodozjusza Makrobiusza.

54. SZKOŁA EWOLUCYJNO-ANTROPOLOGICZNA

Zagadnienie genezy religii i monoteizmu ludów pierwotnych były w drugiej połowie XIX -tego i w pierwszej połowie XX - tego wieku przedmiotem badań i żywych zainteresowań, a nawet namiętnych dyskusji etnologów i religioznawców. W etnologii i religioznawstwie dominował ewolucjonizm kulturowy przyjmujący nieustanny postęp ludzkości i zakładający liniowy i kumulatywny charakter zmian, paralelizm rozwojowy (każda kultura przechodzi takie same albo podobne stadia rozwoju), rozwój wszystkich dziedzin kultury od form najprostszych do najbardziej złożonych (rozwój jednokierunkowy, progresywny), jedność natury ludzkiej oraz naturalną wynalazczość człowieka. Oparty on był na filozofii Oświecenia i humanistycznych tradycjach racjonalizmu XVIII-tego wieku (A. Ferguson, A.R.J. Turgot, Voltaire, G.E. Lessing, J.G. Herder, G.W.F. Hegel, H. Kołłątaj, S. Staszic), pozytywistycznej teorii rozwoju społecznego A. Comte’a oraz biologicznym ewolucjonizmie K. Darwina, poprzedzonym teorią transformizmu J.B. Lamarcka.

A. Comte - fetyszyzm, politeizm, monoteizm;

J. Lubbock - niereligijność, fetyszyzm, totemizm, szamanizm, bałwochwalstwo czyli antropomorfizm, monoteizm;

L.H. Morgan - epoka przedreligijna, kult żywiołów przyrody, kształtowanie się systemu wyobrażeń bóstw osobowych, politeizm, monoteizm;