Obraz8 (24)

246 AMERYKAŃSKI FENIKS

Jak na ironię, niektórzy Amerykańscy Ojcowie Założyciele wykorzystali to doświadczenie z kontynentalnymi banknotami jako argument na rzecz utworzenia banku centralnego na wzór Banku Anglii, za pomocą którego miano kontrolować walutę nowego amerykańskiego narodu. Bank ten stał się przedmiotem gorącej dyskusji i wzbudził wiele emocji, mając tyluż zwolenników, co i przeciwników. Ostatecznie frakcja probankowa zwyciężyła. Po wielu latach kontrowersji w roku 1791 wydano zezwolenie na prowadzenie pierwszego amerykańskiego banku centralnego - Banku Stanów Zjednoczonych. Zezwolenie utraciło ważność dwadzieścia lat później, po czym po pięciu latach zostało wznowione, a następnie w roku 1836 zawetowane przez prezydenta Andrew Jacksona. 27 lat później, w roku 1863, wznowiono je ponownie. Ostatecznie przyjął on nazwę Banku Rezerw Federalnych i do dziś pozostaje amerykańskim bankiem centralnym. Ismiał w Stanach Zjednoczonych od początku, niezależnie od zmiany nazw i mimo stałej silnej opozycji.

Jego utworzenie Ojcowie Założyciele powierzyli Aleksandrowi Hamiltonowi. Hamilton przyłączył się do rewolucjonistów na początku lat siedemdziesiątych i w roku 1777 awansował do rangi podpułkownika oraz doradcy rządu Waszyngtona. Hamilton był dobrym dowódcą wojskowym i stał się bliskim przyjacielem Waszyngtona oraz markiza de La Fayette. Po zakończeniu wojny studiował prawo i wstąpił w szeregi palestry. W lutym 1784 roku założył Bank Nowego Jorku i został jego dyrektorem.

Celem Hamiltona było stworzenie amerykańskiego systemu bankowego na wzór Banku Anglii. Hamilton zmierzał do tego, aby nowy rząd USA przejął długi stanowe i przekształcił je w jeden dług państwowy. Rząd mógł go powiększać zaciągając pożyczki z proponowanego przez Hamiltona banku centralnego, który miał być własnością ptywamą i zarządzany przez małą grupę finansistów.

Jak rząd ametykański miał spłacać zaciągane pożyczki?

Otóż Hamilton chciał nałożyć podatki na pewne dobra, podobnie jak to zrobili przed rewolucją Brytyjczycy! Po objęciu urzędu ministra skarbu wprowadził podatek na destylowane napoje alkoholowe, co w konsekwencji doprowadziło w roku 1794 do słynnego buntu, w czasie którego grupa producentów Whisky odmówiła jego płacenia i zaczęła otwarcie nawoływać do buntu przeciwko amerykańskiemu rządowi. Za namową Hamiltona prezydent Waszyngton zdławił go za pomocą wojska! Swoimi działaniami Hamilton i jego poplecznicy stworzyli w Stanach Zjednoczonych identyczną sytuację do tej, która miała miejsce w Anglii przed wybuchem Amerykańskiej Rewolucji: głęboko zadłużony kraj uciekający się do opodatkowania obywateli w celu spłacenia długu. W rym miejscu nasuwa się pytanie: „Po co Hamilton i Waszyngton angażowali się w Amerykańską Rewolucję, skoro doprowadzili do utworzenia w Ame-lyce dokładnie takich samych instytucji, jak te, które amerykańscy koloniści będący pod btytyjskim panowaniem uważali za uciążliwe? Problem ten nabiera szczególnego znaczenia dziś, kiedy Stany Zjednoczone stoją twarzą w twarz z gigantycznym, wynoszącym ponad dwa biliony dolarów deficytem budżetowym oraz ogromem podatków nałożonych na obywateli, znacznie przekraczającym to, co Wielka Brytania chciała wymusić na amerykańskich kolonistach w osiemnastym wieku.

Mimo iż zamierzenia Hamiltona w znacznej mierze się udały, nie odbyło się to jednak bez bólu. Przywódcami grupy sprzeciwiającej się ustanowieniu ptywatnego

I'.inkii centralnego byli James Madison i Thomas Jefferson. Chcieli oni, aby to iMil był tym, kto drukuje banknoty, a nie bank centralny. W liście z 13 grudnia i HO 1 roku Jefferson daje wyraz swojej dezaprobaty w stosunku do Banku Stanów /|rdnoczonych:

Ta instytucja jest jednym ze śmiertelnych niebezpieczeństw wymierzonych w nasze zasady i ustrój.¹⁵

Następnie dodaje:

...instytucja taka jak ta, penetrująca poprzez swoje odgałęzienia wszystkie części Unii, rządzona odgórnie i działająca jednomyślnie, może w momentach krytycznych stworzyć kłopoty dla rządu. Uważam, że żaden rząd nie może czuć się bezpiecznie będąc wasalem niezależnych od siebie ludzi lub kogoś innego niż naród bądź jego prawowici przedstawiciele.¹⁶

Mimo iż jedno z jego zastrzeżeń dotyczących banku centralnego odnosiło się do ji go obaw, że mógłby on być zawadą w czasie wojny, Jefferson okazał się dobrym w!/|i>nerem w sprawie efektów, jakie tego rodzaju instytucja może wywierać, (•imalny bank Stanów Zjednoczonych nie tylko wywołał finansowe paniki w roku I M'i l i 1907, ale rządzący nim finansiści wywierali i nadal wywierają silny wpływ na politykę Stanów Zjednoczonych, zwłaszcza zagraniczną - dokładnie rak jak obawiał »lę trgo Jefferson. To właśnie jego osobiste wpływy doprowadziły do pięcioletniego opóźnienia odnowienia zezwolenia na prowadzenie tego banku w roku 1811.

Nasz przegląd Amerykańskiej Rewolucji dobiega końca. Jej obraz przedstawia się oii i.ik różowo, jak to się mogło wcześniej wydawać. Mimo to były w niej silne wpływy humanitarne przejawiające się w działaniach osób należących do kręgu • i|i nw Założycieli, o których nie wolno zapominać. To dzięki nim Stany Zjednoczone i il/K jednym z najbardziej wolnych krajów, nawet jeśli Ameiykanie są jeszcze dalecy .! miana całkowicie wolnych ludzi. Założyciele Ameryki zagwarantowali bardzo wa/ne aspekty wolności, takie jak wolność słowa, zgromadzeń i religii. Stworzono l.i .lmnałą konstytucję, która sprawdziła się w praktyce tego dużego i różnorodnego piilre/eństwa. Ludobójstwo, które zdawało się być elementem wcześniejszych poli-iy< mych działań Bractwa, jest wyraźnie nieobecne w Amerykańskiej Rewolucji. \mnykańs<y wolnomularze są dumni z roli, jaką ich bractwo odegrało w tworzeniu ii.iwego narodu, i duma ta jest w pełni uzasadniona. Iskra humanitaiyzmu, która ■ ..mu przejawia się w działaniach Bractwa, z całą pewnością zabłysła w trakcie iwni/enia zrębów amerykańskiej republiki.

iidybyśmy mieli wymienić kilku najważniejszych humanistów spośród Ojców ilu/ycirli, moglibyśmy wśród nich umieścić takie postacie jak Thomas Jefferson,

"r,ml leicester Ford (pod redakcją), The Works of Thomas Jefferson, G.P. Putnam s Sons, i inwy link. 1905, vol. X, str. 57.

'* Idinfe.