Obraz (1032)

500

biegów, stosowanych do rozdzielania racemicznych mieszanin. Jedna z metod otrzymywania optycznie czynnych aminokwasów z racematów wykorzystuje enzymatyczną hydrolizę N-acetyloaminokwasów. Katalizowana kwasami lub zasadami hydroliza „chemiczna” nie nadaje się do rozdzielania racemicznych mieszanin, ponieważ nie jest reakcją stereo selektywną.

RCHCOOH + H₂0 —¹RCHCOOH + CH₃COOH NHCOCH3    NH₂

racemiczny N-acetylo-    racemiczny

aminokwas    aminokwas

Inaczej jest w przypadku hydrolizy enzymatycznej. Enzym nazywany potocznie acylazą nerkową hydrolizuje N-acctyloaminokwasy. ale działa stereose-lektywnie. podobnie jak większość enzymów. Z racemicznych mieszanin acyla-za nerkowa wybiera do hydrolizy tylko N-acetyloaminokwasy o konfiguracji L a enancjomery D pozostawia bez zmiany. Enzymatyczna hydroliza przekształca racemiczną mieszaninę N-acetyloaminokwasów w mieszaninę L-aminokwa-su i N-acetylo-D-aminokwasu. Z mieszaniny takiej łatwo można wydzielić L-aminokwas. bo aminokwasy i ich N-acetylopochodne bardzo różnią się swoimi własnościami chemicznymi i fizycznymi Bardzo łatwo można je rozdzielić za pomocą kolumn jonowymiennych, ponieważ N-acetyloaminokwasy nie mają własności zasadowych z powodu zablokowania grupy aminowej.

H»0, enzym

RCHCOOH —--RCHCOOH + RCHCOOH

I    I    I

NHCOCH3    NHCOCHj    nh₂

racemiczny N-acetylo-aminokwas

N-acetylo-D-ami-    L-amino-

nokwas    kwas

17.7. Amidowe pochodne kwasu węglowego

Związek o wzorze H2CO3 nie jest znany z powodu nietrwałości, ale znane są liczne jego pochodne typu estrów i amidów. Do estrów należą chloro węglany i węglany a wśród amidów wyróżniamy kwas karbaminowy i mocznik oraz róż-

ne ich pochodne. Chlorowęglan benzylu i karbaminiany były wzmiankowane wrozdz. 17.7.

Chloro węglany i węglany są otrzymywane w reakcji fosgenu z alkoholami i fenolami. Rodzaj produktu zależy od stechiometrycznego stosunku substratów:

COClj + ROH —*- ROCOC1 + HC1

fosgen    chlorowęglan

alkilu lub arylu

COCIj + 2 ROH —CO(OR)₂ + 2 HO

węglan alkilu lub arylu

Jedno z zastosowań chlorowęglanów polega na syntezie estrów kwasów kar-baminowych. Estry te są trwałe, w przeciwieństwie do kwasu karbaminowego i jego N-podstawionych pochodnych.

CHjCHjOCOCl + NH₃ —*■ CHjCHjOC + HC1

ⁿNHj

chlorowęglan etylu    karbaminian etylu

przykład syntezy karbaminianu z chlorowęgtanu

Inna metoda syntezy karbaminianów polega na reakcji izocyjanianów z alkoholami. Metoda ta jest ograniczona do syntezy karbaminianów z jedną grupą alkilową lub ary Iową przy atomie azotu.

R-N=C=0 + ROH

izocyjanian alkilu lub arylu

—- RNH-C

OR

karbaminian alkilu

lub arylu

ogólny zapis syntezy karbaminianów z izocyjanianów