P1170400 (2)

64

64

">*!

ru—mmrti ta den Km JtamUrr UmenUMerkultur" zurechnen ob sie sich md

odrr »vni(Fr iwuchrnriiund«r unlmchridm

Im Vortrag md audi eine Próbe die rudlichen Einthime nach Pommcrn zu

na unlergcnnmmen.

Adre, autora Prot dr hab. BOGUSŁAW GEDIGA. Zakład ArchonloŚ i . MCM PAN. Wif/icnna 6,50 118 Wroda.    Nad

Jan Dąbrowski

ROZWÓJ STOSUNKÓW KULTUROWYCH NA POMORZU W EPOCE BRĄZU

Próbując zarysować zjawiska kulturowe, kształtujące sytuację na Pomorzu podczas tysiąca lat epoki brązu zdaję sobie oczywiście sprawę z tego, iż pełna charakterystyka tego procesu nie jest jeszcze możliwa. Na przeszkodzie stoi tu brak źródeł (zwłaszcza dotkliwy dla wcześniejszych faz tej epoki), opracowań wielu zagadnień szczegółowych, a także teoretyczne słabości naszej dyscypliny. Wydaje się jednak, że rozwój badań nad omawianym obszarem, jak i nad innymi regionami nadbałtyckimi, umożliwia już obserwowanie tutejszych procesów kulturowych jako integralnej części zdarzeń, zachodzących na dużych terenach. Tendencja ta zaznacza się coraz wyraźniej w literaturze, choć niestety raczej obcej niż naszej. Stąd więc wzięła się ta próba, bynajmniej nie roszcząca sobie pretensji do zaprezentowania kompletnego obrazu rozwoju owych stosunków kulturowych, ale przedstawiająca pewien ogólny zarys obserwowanych przemian wraz z poszukiwaniem oddziaływujących na ten rozwój mechanizmów. To ostatnie jest zresztą najtrudniejsze, ale konieczne zwłaszcza tam, gdzie narosły już rozmaite nie udokumentowane stereotypy.

Zwróciwszy się ku problemowi początków epoki brązu na Pomorzu stwierdzić można, że obserwujemy tu wyraźną kontynuację tradycji neolitycznych (K. Siuchniński 1963, s. 147 n.), co zresztą jest wówczas na pobrzeżach Bałtyku zjawiskiem powszechnym (M. Stenberger 1977, s. 141 n.; V. Furmanek, F. Horst 1982, s. 20). Głównym noimm jest teraz napływ przedmiotów metalowych z kultury unietyckiej, występujących tutąj jednak niezbyt licznie oraz w skromnych ilościowo zespołach (J. Machnik 1977, s. 166). Wydąje się, że w tym czasie odrzański szlak napływu brązów odgrywał jeszcze rolę niejako lokalną, dopiero później uzyskując swe europejskie znaczenie. Związane to było niewątpliwie