P3109005

Czfit I. Wlidomokł wstępne

Dobra produkcyjne pośrednio zaspokajają potrzeb)- człowieka. gdyż służą do wytwarzania nowych dóbr gospodarczych. Są lo na przykład maszyny i urządzenia produkcyjne (tokarki, piece Malownicze, łaśmy produkcyjne, krosna, suwnice), surowce i materiały (ruda żelaza, ropa naftowa, przędza bawełniana) lub narzędzia. Nieraz używa się też określeń: dobra bezpośrednie i dobra pośrednie. Należy zwrócić uwagę, że różnica między dobrami konsumpcyjnymi a dobrami produkcyjnymi nie jest różnicą rzeczową, gdyż len sam przedmiot może być raz zaliczany do dóbr konsumpcyjnych. a drugi raz do dóbr produkcyjnych, zależnie od jego zastosowania.

Przykłady, lakier użyty do malowania wc własnym zakresie lamperii w czasie odnawiania mieszkania zalicza się do dóbr konsumpcyjnych, a taki sam lakier stosowany w fabryce lodówek do ich malowania jest dobrem produkcyjnym, gdyż jest materiałem używanym przez zakład produkcyjny, tj. fabrykę lodówek.

Węgiel zakupiony przez właściciela domu w celu ogrzewania budynku jest dobrem konsumpcyjnym. Z kolei węgiel zużywany do wytwarzania energii elektrycznej jest dla ciek-imwni dobrem produkcyjnym.

Biorąc pod uwagę to, czy dobra przynoszą korzyść pojedynczym osobom, czy dużym grupom ludności, można wyróżnić dobra prywatne oraz dobra publiczne. Z dóbr publicznych korzystać mogą wszyscy, zaś dostęp do dóbr prywatnych jest w różny sposób ograniczony. Cechą dóbr publicznych jest to, żc korzystanie z nich przez jedną osobę nie wyklucza jednoczesnego pożytku z nich dla innych ludzi. Bardzo trudno też pozbawić kogokolwiek możliwości korzystania z dóbr publicznych. Dobro prywatne użytkowane przez jedną osobę nie może być jednocześnie użytkowane przez kogoś innego. Stosunkowo łatwo jest wykluczyć danego konsumenta / grona użytkowników jakiegoś dobra prywatnego - najczęściej poprzez opłaty. Do dóbr prywatnych zalicza się na przykład:

•    żywność;

•    lekarstwa;

•    odzież;

•    samochody.

Dobra publiczne to:

•    budynki szkolne;

•    instalacje ochrony środowiska;

•    drogi i chodniki;

•    oświetlenie ulic;

•    środki służące do celów obrony narodowej.

Przykład. Klasycznym przykładam dobra publicznego jest latarnia morska. Nie można bowiem żudncniii /»• statków |Mi|uwląji|cycli się w jej zasięgu zabronić skorzystania ze światła do określenia swojej po/ycjl względem brzegu. Podobnie każdy kolejny statek nic powoduje zwiększeniu kosztu funkcjonowaniu lutami morskiej ani nic „blokuje" innemu okrętowi dostępu do <wUlU Ulami

Gospodarcze

Wolne

Ig*. 1. Klasyfikacja dóbr

>i». a- Podział dóbr gospodarczych ze względu na: a) przeznaczenie, b) korzyści. C) trwałość

Dobra gospodarcze dzieli się również na dobra trwale (lodówki, odbiorniki radiowe. krosna w fabryce włókienniczej) oraz dobra zużywąjące się jednorazowo w procesie konsumpcji (żywność, lekarstwa, środki higieny osobistej) lub w procesie produkcji (węgiel w elektrowni, przędza w fabryce włókienniczej).

Usługi są działalnością służącą zaspokojeniu potrzeb ludzkich, jednak nie wytwarza się w nich nowych dóbr gospodarczych. Do szczególnych cech usług należy to, że nie są one przedmiotami materialnymi, ale jednocześnie są ilościowo ograniczone w stosunku do potrzeb. Nie dają się gromadzić, dzielić i przechowywać oraz nic są przenośne. Niektóre usługi są konsumowane w chwili ich powstawania.

Przykład. Do sfery usług zaliczamy na przykład: salony fryzjerskie, przedsiębiorstwa transportowe, serwisy samochodowe, prywatne gabinety lekarskie, agencje reklamy, zakłady oczyszczania miast, operatorów telekomunikacyjnych (telefonia stacjonarna, komórkowa. Internet).

Klasyfikację dóbr gospodarczych przedstawiamy na rys. I. zaś ich podział ze względu na przeznaczenie, korzyści oraz trwałość na rys. 2.

13