PICT0001 (31)

nami podczas wypraw krzyżowych, a o wcześniejszych losach głównego bohatera dowiadujemy się dopiero w scenie IV zatytułowanej Uczta.

■ Synkretyzm rodzajowy, czyli łączenie w obrębie jednego utworu elementów typowych dla różnych rodzajów literackich: epiki, liryki i dramatu. Obecność narratora i fabuły, a także Przedmowa autora i zawarta w scenie IV (Uczta) Powieść wajdeloty są przykładem elementów epickich zawartych w utworze. Elementami lirycznymi są na przykład liczne opisy, rymowy układ utworu, uczuciowość i subiektywizm wypowiedzi, a także zawarte w scenie II hymn Duchu, Światło boże! i pieśń zamykająca tę scenę

-    Wilija, naszych strumieni rodzica. Rozmowa Konrada z Pustelnicą w scenie VI Pożegnanie ma cechy dramatu.

■    Synkretyzm gatunkowy

-    współistnienie w jednym utworze różnych gatunków literackich. Np. hymn Duchu, Światło boże! i pieśń Wilija, naszych strumieni rodzica ze sceny II, ballada Alpuhara.

■    Kreacja bohatera. Wallenrod to bohater bajroniczny

-    samotny: sam walczy z wrogiem ojczyzny; tajemniczy - działa w przebraniu, w masce; niejednoznaczny moralnie - dokonuje czynu dwuznacznego moralnie, aby ratować ojczyznę.

■    Nastrojowość i tajemniczość utworu. Autor stopniowo buduje atmosferę grozy i tajemniczości, umieszcza akcję wielu scen w nocy, na przykład rozmowę Konrada z Pustelnicą, albo po zachodzie słońca - scena samobójstwa głównego bohatera. Pozostaje to w sferze domysłów. Dodatkowo efekt tajemniczości potęguje fragmentaryczna kompozycja utworu. Zanim dowiemy się, że w wieży żyje Aldona - żona Wallenroda - znamy ją jako tajemniczy Głos z wieży.

■    Historyzm utworu, czyli umieszczenie akcji dzieła w zamierzchłej przeszłości. Romantycy bardzo lubili średniowiecze. Wydarzenia opisane w Konradzie Wallenrodzie miały miejsce w latach 90. XIV w. Choć Mickiewicz osadził utwór w kontekście historycznym, to nie trzyma się prawdy historycznej, stosuje ją jako tło opisywanych w utworze wydarzeń - fakty traktuje dość swobodnie.

WIELKI DRAMAT ROMANTYCZNY

Dziady

Adama Mickiewicza

•    Część II - ogniskuje się wokół obrzędu dziadów. Dominują w niej spirytualizm, mistycyzm, obejmuje jedną noc, rozgrywa się w jednym miejscu.

•    Część TV - dotyczy historii Gustawa, ma wiaściwie dwóch bohaterów, rozgrywa się w jednym miejscu, w ciągu nocy (dokładnie trzech godzin).

•    Część III - obejmuje kilka wątków, rozgrywa się na różnych płaszczyznach, w różnym czasie. Dwie główne postacie to Konrad i ksiądz Piotr, lecz obecnych jest wiele innych osób, także bohaterowie zbiorowi: młodzież polska, Rosjanie, dworacy itp.

Wszystkie części łączy osoba bohatera romantycznego: Widmo - Pustelnik - Gustaw - Konrad. Również motyw etyczny - ciągłej walki dobra ze złem przyświeca wszystkim częściom utworu, w każdej pojawia się także spór klasyczno-romantyczny: uczucie przeciw wiedzy, serce przeciw rozumowi, młodość przeciw starości, miłość przeciw mądrości. Poza tym części dramatu bardzo różnią się od siebie. Pisane w różnych miejscach i w różnym czasie poszczególne części Dziadów stanowią całość.

Problematyka

■    wymiar moralny - kodeks etyki ludzkiej, obraz walki dobra ze złem w postaci kontrastów: anioły - diabły, patrioci - zdrajcy, Polacy - zaborcy

■    wymiar metafizyczny - problematyka zagadnień nadprzyrodzonych, profetyzm, objawienie, istnienie zdarzeń niepojętych rozumem jak np. status Gustawa-Konrada żyjącego po śmierci, dyskusje o wiedzy, o uczuciu

■    wymiar polityczny i patriotyczny - walka Polaków z zaborcą, losy młodzieży, Polska mesjaszem narodów, przepowiednia nadejścia wyzwoliciela

19