PICT5911

Obliczenie rzetelności testu z;« pomocą standardowego błędu pomiaru nic wydaje się jednak konieczne w przypadku konstruowania testów osiągnięć szkol-nych dla potrzeb jednej lub kilku szkół. 7. techniką obliczeń standardowego błędu pomi;itv można zapoznać się m.in. w cytowanym już podręczniku J.P. (i lijl forda (1960, s. 4S9-491).

Zastosowanie analizy statystycznej w odniesieniu do poszczególnych zadań testowych jest sprawą złożoną i wymaga starannych studiów. Powyższy przegląd ilościowy analizy zadań testowych, łącznic / badaniami rzetelności testu, jest zaledwie zasygnalizowaniem pewnych tylko jego aspektów. Nie wyczerpuje bynajmniej całej bogatej i skomplikowanej złożoności omawianego zagadnienia (por.

J Brzeziński. 1985). Wystarcza jednak na tyle. aby uświadomić sobie, jak dalecy jesteśmy od konstruowania obiektywnych testów, które pozostawałyby w zgodzie z elementarnymi wymaganiami stawianymi im przez ogólną teorię testów.

7. Użyteczność i ograniczenia testów osiągnięć szkolnych

Zalety badań testowych

Na ogół uznaje się dużą użyteczność testów osiągnięć szkolnych w badaniach pedagogicznych. Nade wszystko pozwalają one zbadać w miarę dokładnie poziom wiadomości i umiejętności uczniów, co w zasadzie rzadko możliwe jest za pomocą tradycyjnej formy „odpytywania” przez nauczycieli. Otóż ten sam nauczyciel — jak potwierdziły to badania naukowe - przy powtórnym namyśle nad odpowiedziami swych uczniów skłonny jest ocenić je inaczej niż za pierwszym razem. Okazało się. że np. po upływie 6 tygodni między jedną i drugą oceną tych samych wypowiedzi uczniów z zakresu geografii i łiistorii „zamiast wysokiej korelacji, która świadczyłaby o obiektywności ocen nauczycieli, badacz uzyskał współczynnik korelacji rzędu 0.25-0,31” (za J. Brzeziński. 1978, s. 309).

Za pomocą testów osiągnięć szkolnych można też bardziej Obiektywnie ocenić przydatność różnych metod i form nauczania, a także sprawność obowiązującego w szkole programu zajęć dydaktycznych. Niemałe zastosowanie mają one w codziennej praktyce pedagogicznej i to zarówno w pracy nauczycieli, jak również działalności administracji szkolnej i nadzoru pedagogicznego.

W pracy nauczycieli testy osiągnięć szkolnych mają zastosowanie: 1) w rozpoznawaniu osiągnięć i braków uczniów, stanowiącym punkt wyjścia dla indywidualizacji nauczania, 2) w bardziej gruntownym ocenianiu uczniów, 3) w occ-

nic własnej pracy dydaktycznej. W ramach zaś działalności administracji szkolnej i nadzoru pedagogicznego stosowanie tego rodzaju testów okazuje sią bardzo przydatne w ocenie pracy szkoły i poszczególnych nauczycieli, pozbawionej większego subiektywizmu, oraz w dokonywaniu selekcji uczniów (B. Nicmicr-ko. 1975, s. 34 i n.).

Zakres użyteczności poszczególnych rodzajów testów / uwagi na wykorzystanie ich pr/cz nauczycieli oraz administracją i nadzór pedagogiczny, jak również w badaniach naukowych, przedstawia tabela nr 7 (za B. Niemierko. I975a, s. 176).

Jak wynika z tabeli nic wszystkie typy testów nadają sią do badań naukowych. Najmniej upoważnione do tego są testy nieformalne i nauczycielskie. Nie ma również testów, które idealnie odpowiadałyby wszelkim wymaganiom stawianym całkowicie obiektywnym badaniom naukowym. Niemniej przestrzegając niektórych przynajmniej wymogów metodologicznych przy ich konstruowaniu, można znacznie podnieść ich wartość diagnostyczną i uniknąć wielu niepotrzebnych błądów pomiaru.

Niedomogi badań testowych

Konstruując testy osiągniąć szkolnych. należy pamiątać, że nawet najlepsze z nich mogą zawieść jako obiektywne narządzie badawcze, jeśli nic bądą zastosowane w odpowiedni sposób. W tym celu zaleca sią:

—    przeprowadzać badania w pomieszczeniu, umożliwiającym rozwiązywa-nic testu w warunkach samodzielnej i wydajnej pracy;

—    zapoznać badanych z jednoznacznie sformułowaną instrukcją, odczytując ją wobec klasy i jednocześnie uprzystępniając jej tekst każdemu z nich;

—    - prosić o pytania w sprawie ewentualnych wątpliwości, jakie nasunęły sią uczniom po zapoznaniu sią z instrukcją i zadaniami testowymi;

—    odpowiadać na zgłoszone wątpliwości bez sugerowania odpowiedzi na zawarte zalecenia lub pytania w zadaniach testowych;

—    obserwować badanych w trakcie rozwiązywania zadań testowych i nic pozwalać na odpisywanie;

—    zebrać materiał testowy od badanych po sprawdzeniu jego wiarygodności;

—    sporządzić protokół z przeprowadzonych badań, zaznaczając w nim czas badań i niektóre przejawy zachowania się badanych.

Żaden jednak test — pomimo spełnienia wszystkich możliwych zasad i warunków wymaganych przy jego konstrukcji — nie jest nigdy całkowicie nieomylny. W przypadku bowiem każdego testu mamy do czynienia zawsze z większą lub mniejszą zmiennością jego rezultatów, tzn. ich zależnością od przeróżnych czynników. Są to najczęściej czynniki psychiczne, np. brak pozytywnej motywacji rozwiązywania testu ze strony badanych, czynniki fizjologiczne, czyli zły stan

169