SAM71

mgranrczna w m i am wwu unmut »v< — 

W bpcta 1920 r. przez całą Europę przetoczyła się fola strajków przeciwko wojnie w Polsce. Zrewoltowana klasa robotnicza naiwnie wierzyła, że w Rosji zaczęto realizować idee socjalistyczne. Panowało przekonanie, że Polaka dobija „robotniczą sprawę”. Również rządy krajów zachodnich nie były zbyt przychylne Polsce.

Latem, w krytycznym dla Polski momencie, polski premier Władysław Grabski biorący udział w konferencji w Spa (5-16 lipca 1920 r.) prosił państwa zachodnie o pośrednictwo w rokowaniach z bolszewikami. Przedstawiciele Ententy wyrazili zgodę na udział w negocjacjach jedynie w zamian za znaczne ustępstwa strony polskiej. Nieprzychylnie ustosunkowany do Polaków premier brytyjski, David Lloyd George. wymusił na Polsce zgodę na uznanie tzw. linii Curzona jako linii polsko-sowieckiego zawieszenia broni oraz na rozstrzygnięćie przez Radę Ambasadorów (bez udziału Polski) podziału Śląska Cieszyńskiego (bez zarządzonego uprzednio plebiscytu), a także na roestrrygnięde kwestii przynależności państwowej Wilna, Galicji Wschodniej, konstytucji Wolnego Miasta Gdańska i traktatu polsko--gdańskiego.

IMa Curzona (od nazwiska lorda George'a Curzona, szefa brytyj-iklsgo Ministerstwa Spraw Zagranicznych) - brytyjski projekt tymczasowej połsJóej granicy wschodniej z 8 grudnia 1919 r. (rozgraniczanie demarkacyjne). Po I wojnie iwiatowej ustalono polską granicą zachodnią z Memcami, natomiast nie ustalono wschodniej, pomzwal aland Bczyfli na upadek rewolucji bolszewickiej i restytucją carskiej Mocji. Hasko tych planów skłoniło Ich jednak do wy-sunięcia projektu tymczasowego rozgraniczenia stref wpływów ftkl oraz Rosji w Europie Wschodniej. Oparli się w nim na granicach ■ roztworu Polski, przedstawiona 8 grudnia 1919 r. linia typowana nazwiskiem Curzona biegła według sztucznej wschodniej granicy do obwodu białostockiego guberni grodzieńskiej, a dalej rzeką gug do dawnej granicy austriackiej.

Pmhbo jednostronnych ustępstw rządu polskiego nie doszło do Majonej interwencji mocarstw zachodnich na rzecz Polski. Wykorzystano je jednak cynicznie na niekorzyść Polski w kwestiach

■ n

rozstrzygnięć dotyczących polskiej granicy z Czechosłowacją i statusu Wolnego Miasta Gdańska.

Zwycięstwo polskie w Bitwie Warszawskiej zmieniło jednak sytuację. Ostateczna, korzystniejsza dla Polski granica z Rosją Radziecką została wytyczona w Rydze. Traktat ryski (pokój ryski) - „Traktat pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą" - podpisany został w Rydze 18 marca 1921 roku. Oznaczał on fiasko koncepcji federacyjnej Piłsudskiego, dążącego do oderwania od Rosji Ukrainy i Białorusi.

Polska uzyskała ziemie należące przed trzecim i częściowo drugim rozbiorem do Rzeczypospolitej: zachodnią część Wołynia i Polesia z Brześciem, Pińskiem i Łuckiem, gubernie: grodzieńską oraz wileńską wraz z zachodnią częścią Mińszczyzny (Nieśwież). Jednocześnie Rosja sowiecka i Ukraina sowiecka zrzekły się roszczeń do Galicji Wschodniej, przed rokiem 1914 wchodzącej w skład monarchii habsburskiej.

W granicach państwa polskiego znalazła się liczna, kilkumilionowa mniejszość ukraińska i białoruska, wobec którą rząd w Warszawie prowadzi) przez następne lata politykę bardzo twardą, pogłębiając konflikty narodowościowe na Kresach Wschodnich. Mimo wysiłków na rzecz porozumienia, jakie podejmowały po obu stronach pewne grupy, konflikt polsko-ukraiński nasilał się.

Wynik wojny Polski z bolszewicką Rosją przesądził nie tylko o losach naszego kraju, ale i niewątpliwie o losach Europy. Świadczyły o tym m.in. zamiary Moskwy, wyrażone w dziennym rozkazie marszałka Tuchaczewskiego do armii: „Na zachodzie rozstrzygają się losy powszechnej rewolucji, po trupie Polski wiedzie droga do światowego pożaru. Na Wilno, Mińsk. Warszawę marsz!".

Od początku niepodległego bytu fatalnie układały się też stosunki Polski z Litwą w związku ze sporem o Wileńszezyznę. Piłsudski dążył do odtworzenia unii polsko-litewskiej łub do stworzenia polsko-litewskiej federacji (wówczas Wilno, zamieszkane głównie przez Polaków, miałoby pozostać po stronie litewskiej). Gdyby do tego nie doszło, a powstałoby niezależne od Polski, samodzielne państwo litewskie.

33 ■