skanowanie0012 (78)

Kotliną Kłodzką z Je] licznymi uzdrowiskami. Warto tu takie wspomnieć o projekcie Unii wrocławsko-warzizwakłe]. W latach 1871—1872 zbudowano nawet pierwszy Jej odcinek z Oleśnicy przez Kąpno do Podzamcza na granicy rosyjskiej. Niestety rząd canid nie zgodził sic na przedłużenie tej trasy—do dziś brak dogodnego połączenia kolejowego mlądzy tymi miastami

Obok kierunku południkowego szczególnie były rozbudowywane połączenia o kierunku równoleżnikowym, wiążące Prusy Wschodnie l Pomorze z centrum Niemiec. W latach 1871—1873 zakończono budową linii Piła—Chojnice—Tczew, stanowiącej najkrótsze połączenie Berlina z Królewcem (skrócenie drogi w stosunku do połączenia przez Bydgoszcz). Centralną osią Prus Wschodnich stała sią magistrala Poznań—Inowrocław—Toruń—Iława— Olsztyn—Korsze—Wyitruć, zbudowana w latach 1871—1873. Odgałęzienie Inowrocław—Bydgoszcz zapewniało zarazem połączenie Wielkopolski 1 Śląski z Gdańskiem.

Pod koniec lat siedemdziesiątych uruchomiono pierwsze szlaki kolejowe na Pojezierzu Hrmorskim mtędzy Szczecinom a Gdańskiem. Prawie równocześnie w latach 1877—1879 otwarte zostały Unie: Poznań—Piła—Szczecinek—Białogard, Szczecinek—Słupsk oraz Runowo—Szczecinek—Chojnice. Tak więc Szczecinek stał sią nagle wązłem aż prąciu linii kolejowych. W tym samym czasie uzyskały połączenia kolejowe małe porty Darłowo 1 Ustka.

W latach siedemdziesiątych powstały takie dwa połączenia międzynarodowo Prus Wschodnich z taranem Królestwa, otwierające krótszą drogę do portów bałtyckich, zwłaszcza ze wschodniej csąóci Królestwa, Białorusi l Ukrainy.

Pierwszym połączeniem była, otwarta w 1878 r. Unia Brzeóó—Czeremcha Dlslyrtofc Grajewo Prostki. gdzie dochodziła do -rudnlsj już uruchomionej linii z Królewca. Na tym szlaku kolejowym powstały stacje graniczne I przeładunkowe (linia rosyjska była szerokotorowa) w Grajewie po stronie Królestwa i Prostkach po stronie Prus Wschodnich. Ożywiony ruch międzynarodowy, zwłaszcza eksport płodów rolnych z Rosji, przyczyni! sią do rozwoju obu tych mlejscowości

Drugie połączenie kolejowe powstało na szlaku Gdańsk— Warszawa—Lublin—Ukraina, mającym obecni# olbrzymie znaczenie jako najkrótszy dojazd z Warszawy i wschodniej Polski do portów bałtyckich. Odcinek z Malborka przez Iławą do Działdowa został zbudowany w latach 1876—1877. Po stronie Królestwa cala Unia, od Mławy przez Ciechanów, Modlin, Warszawą, Dąblin, Lublin, Chełm do Kowla, została otwarta w 1877 r.« zwano ją „nadwiślańską” lub „kowelską". Stacja graniczne I przeładunkowe powstały w Mławie po stronie Królestwa i Iłowie po stronie Prus Wschodnich.

Szlak nadwiślański przyczyni) sią do uporządkowania i rozbudowy węzła warszawskiego. Dotychczas każda Unia miała własny dworzec i brak było między nimi połączeń, istniały więc dworce: Wiedeński (w miejscu obecnej stacji Warszawa Śródmieście). Petersburski (obecny Wileński) i Brzeski, znany również jako Terespolski (obecny Wschodni). Linia nadwiślańska przecinała oba szlaki prawobrzeżne, główny jej dworzec Kowelikl, znany również jako Nadwiślański (obecny Gdański), zlokalizowano jednak na lewym brzegu Widy, na linii obwodowej łączącej wszystkie dworce warszawskie, uruchomionej w 1876 r.

Około roku 1680 sieć głównych Unii kolejowych w zaborze pruskim był* Już w zasadzie ukształtowana. W następnych latach zbudowane jeszcze kilka dłuższych linii, przecinających tereny dotychczas najbardziej oddalone od szlaków kolejowych. Są to linie Szczecin—Goleniów—Gryfice—Kołobrzeg (1882 r.), TOihń—Grudziądz—Malbork (1882—1883 r.), Olsztyn—Szczytno—Ełk (1883— 1885 r.) i Olsztyn—Braniewo (1884—1885 r.). Większość budowę nych po 1880 r. linii, to krótkie odgałęzienia od głównych tras kolejowych do leżących na uboczu miast Odgałęzienia ta później przeważnie łączono w dłuższe ciągi i w ten sposób zagęszczała się siać kolejowa.

W latach osiemdziesiątych czynnikiem rozwoju szlaków kolejowych staje się także cukrownictwo. Powstają wówczas liczne cukrownie w Wiełkopołsce, na Śląsku i na Pomorzu, do których doprowadza sią linie kolejowe. Z uwagi na duży ciężar buraków cukrowych i konieczność szybkiego ich przetransportowania w czasie kampanii, cukrownie rozbudowują ponadto systemy kolejek wąskotorowych (czasom i normalnotorowych) na terenie własnego zaplecza surowcowogo.

Wiolo szlaków drugorzędnych, normalnotorowych lub wąskotorowych, uruchomiły towarzystwa prywatne. Linie te odgałęziały się od głównych tras kolei państwowych, ale często miały własne dworco w sąsiedztwie. Wyposażenie techniczne tych kolei było znacznie gorszo, a trasowanie Unii (nieraz po koronie lub poboczu dróg bitych) i stan torów uniemożliwiały rozwijanie większych szybkości 1 wprowadzanie cięższych pociągów. Po roku 1890 do budowy linii kolejowych włączyły się samorządy powiatowe, dzięki uzyskaniu kredytów państwowych na ten cel. Powstało wówczas wiele kolejek dojazdowych, przeważnie wąskotorowych i zamykających się w granicach jednego lub dwóch powiatów (np. średzka kolej powiatowa, żnińska kolej powiatowa).

W zaborze austriackim tempo budownictwa kolejowego było znacznie wolniejszo. W latach osiemdziesiątych największą inwestycją była budowa linU karpackioj „transwersalnej”, biegnącej równoleżnikowymi obniżeniami od KoUiny Żywieckiej przez