skanuj0003 (216)

■e rozumieją jeszcze podstawy nakazów i zakazów. Istotną rolę w tym względzie ■bywa rozumienie przeżyć innych osób oraz rozwój takich uczuć jak wstyd i wina.

3.9. Osobowość dziecka

^Eńęcyficzny dla danej jednostki wzorzec temperamentu, emocji, zdolności ■■fektualnych rozwija się głównie w jej kontaktach z rodziną i rówieśnikami. Hprednim dzieciństwie ujawniają się takie charakterystyki osobowościowe jak: Hpstwo, uległość, chęć podobania się innym. Rozwój osobowości dzieci postępu-^Rynocześnie z ich rozwojem społecznym, emocjonalnym i poznawczym.

3.9.1. Identyfikacja płci

^Rrocesem, który odgrywa zasadniczą rolę w kształtowaniu się osobowości jest Opalizujący proces identyfikacji. To dzięki temu procesowi dziecko próbuje Rizieć, czuć i działać jak znaczące osoby w jego otoczeniu. Proces ten pozwala Rpostce spostrzegać siebie w kategoriach społecznych - w kontekście rodziny, Iwy Sąsiedzkiej, religijnej, narodowej, a przede wszystkim w grupie wyznaczonej ■Bez płeć.

Proces ustalania tożsamości płciowej przypada właśnie na wiek przedszkolny, ^fednieniu temu psychologowie rozwojowi poświęcili wiele uwagi wskazując na b® procesy leżące u podstawy identyfikacji z płcią jak: różnicowanie i integracja fceud), obserwacja i naśladowanie (Bandura), poznanie (Kohlberg) czy też kombi-«cja wymienionych procesów. Zgodnie z koncepcją S. Freuda dzieci już w 1. r.ż. n w stanie rozpoznawać obiekty podobne do siebie - proces ten nazywa pierwotną paityfikacją {pńmary Identification). Wtórna identyfikacja (secondary identifica-Śm) występuje po 3. r.ż. jako usiłowanie upodobnienia się do modela. Małe dziew-■gmki zaczynają identyfikować się z matką, natomiast chłopcy z ojcem. ^Edamem A. Bandury chłopcy obserwują i naśladują chłopięce zachowania, Rpieważ są za nie nagradzani, podczas gdy dziewczynki są nagradzane za zacho-«ani a dziewczęce. Z kolei L. Kohlberg dowodzi, że pojęcie roli płciowej jest wyni-|k» strukturowania własnego doświadczenia, a nie biernego treningu społecznego.

3.9.2. Zdolność do samokontroli

m W wieku przedszkolnym rozwija się zdolność do samokontroli, czyli działania jEpdńie z oczekiwaniami autorytetów, nawet w sytuacji braku zewnętrznej kontro-1 Osią wszystkich form kontroli jest zdolność do powstrzymywania się od natych-Bstowego reagowania na pobudzenia i planowanie działania.

BE. Macoby (1980) wyróżnia 4 rodzaje powstrzymywania się, których opanowa-ose zapewnia samokontrolę. Powstrzymywanie się od: (1) natychmiastowego Rpłania, (2) ujawniania emocji, (3) szybkiego wyprowadzania wniosków oraz p} dokonywania wyborów bez rozważenia sytuacji.

119