skanuj0027 (133)

11.4. Gospodarka rolna

645

nej, m.in. dzięki wprowadzaniu na szerszą niż dotąd skalę rolnictwa ekologicznego, zwłaszcza na objętych ochroną obszarach o szczególnych walorach przyrodniczych oraz w bezpośrednim sąsiedztwie tych obszarów;

■    rekultywację gruntów oraz wspieranie programów wykorzystania gleb silnie zanieczyszczonych substancjami toksycznymi do produkcji roślin przeznaczonych nie do celów konsumpcyjnych, ale przede wszystkim przemysłowych i energetycznych, oraz pod zalesienia;

■    wprowadzanie mechanizmów zachęcających do wykorzystania pod zalesienie gruntów rolnych o słabych glebach, gruntów podatnych na erozję, w sąsiedztwie cieków i zbiorników wodnych.

Elementy polityki zrównoważonego rolnictwa znalazły się także w dokumencie opracowanym na początku 2003 roku przez Ministerstwo Środowiska i zatwierdzonym przez Radę Ministrów — Krajowa Strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z Programem działań. Wśród działań operacyjnych w działach „Rolnictwo” i „Rozwój wsi” wymieniono:

Podstawy

zachowania

różnorodności

biologicznej

na obszarach

wiejskich

■    zachowanie agrobioróżnorodości (tj. głównie różnorodności biologicznej pól, łąk i pastwisk) w warunkach gospodarki rolnej;

■    zwiększenie powierzchni zadrzewień i zakrzaczeń na terenach użytkowanych rolniczo;

■    opracowanie krajowej sieci obszarów przyrodniczo wrażliwych wraz z programem ich ochrony;

■    zmniejszenie stopnia zanieczyszczenia wód substancjami pochodzenia rolniczego, w tym także ściekami gospodarczymi i bytowymi;

■    podniesienie świadomości rolników i rybaków w zakresie ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej;

■    opracowanie mechanizmów sprzyjających przekazywaniu gruntów użytkowanych rolniczo na cele ochrony przyrody.

Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej odgrywa ochrona zasobów genowych roślin uprawnych (Kotlińska, Święcicki i Kotliński 2004). W ramach programu finansowanego przez Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej chronionych jest około 64 tys. genotypów, z czego ponad 51 tys. to próbki nasion zdeponowane w przechowalni długoterminowej Centrum Roślinnych Zasobów Genowych IHAR, 1900 to materiały przechowywane w Ogrodzie Botanicznym PAN, a 10 tys. obiektów (m.in. odmiany drzew owocowych i krzewów, chmiel, ziemniaki, czosnek, szparagi) przechowuje się w formie wegetatywnej. Większość przechowywanych genotypów to odmiany i linie hodowlane krajowe i zagraniczne. Pozostałe materiały znajdują się w kolekcjach badawczych i roboczych instytutów i stacji hodowli oraz w kolekcjach dydaktycznych wyższych uczelni.

Istota rolnictwa ekologicznego

Ochronie środowiska i przyrody na obszarach wiejskich sprzyja rozwój tzw. rolnictwa ekologicznego, określanego również jako biologiczne, organiczne lub