s gli3

W przypadku obiektów budowlanych płytko posadowionych zmiany objętości gruntu pod wpływem mrozu lub zmiany ich konsystencji są przyczynami awarii w wyniku nierównomiernego osiadania budowli lub nawet ich wysadzania ku górze.

W wielu przypadkach proces wietrzenia może być wywołany sztucznie przez człowieka. Występuje to głównie w strefach oddziaływania budownictwa specjalnego, np. pod chłodniami, kotłowniami, wielkimi piecami. Proces wietrzenia chemicznego może zachodzić pod składowiskami odpadów lub w miejscach wprowadzania w podłoże aktywnych substancji chemicznych.

6.2.2. Powierzchniowe ruchy masowe

Proces ten zachodzi, gdy nastąpi naruszenie naturalnej równowagi stoku i masy gruntu pod wpływem siły ciężkości przemieszczane są ku dołowi. Wyodrębnia się tu spływy, osuwiska (zsuwy) i obrywy.

Spływy

Zjawisko to występuje na zboczach nawet o niewielkim nachyleniu. W procesie tym brak jest wyraźnej granicy między warstwą spływającą (spełzającą) a gruntem pozostającym na miejscu. W wyniku tego procesu u podnóża stoku gromadzi się płaszcz osadów deiuwiainych, których właściwości cech fizyko-mechaniczne są znacznie gorsze od gruntów wyjściowych (słaba komprymacja, znaczna porowatość). Materiał deluwialny powoduje m.in. szkody w uprawach rolnych, zamulanie przepustów drogowych oraz systemów odwadniających trasy komunikacyjne.

Osuwiska

Z osuwiskiem mamy do czynienia wtedy, gdy przemieszczanie mas gruntu następuje wzdłuż wyraźnie zaznaczonej powierzchni poślizgu (powierzchni ścinania) rozgraniczającej przesunięte masy gruntu od pozostającego na miejscu podłoża. Na rysunku 6.2. przedstawiono szereg typów osuwisk formujących się w wyniku działania różnych naturalnych czynników sprawczych. W klasycznym osuwisku wyróżnia się w gómej części spękania brzeżne, stanowiące przyszłą granicę osuwiska, niszę osuwiskową i znajdującą się poniżej rynnę osuwiskową oraz jęzor osuwiskowy. Zsunięty ku dołowi materiał określany jest jako osad koluwialny.

Zsuwy rozwijają się na stromych zboczach dolin i stokach górskich zbudowanych z gruntów o różnej przepuszczalności. Szczególnie silnie rozwijają się one w Karpatach na stokach zbudowanych z fliszowych gruntów skalistych. Procesy osuwiskowe występują również w strefie niżowej Polski na zboczach zbudowanych głównie z gruntów spoistych (szczególnie iłów trzeciorzędowych oraz iłów zastoiskowych) lub zbudowanych z prze-warstwiąjących się gruntów spoistych z piaszczystymi. Szczególnie podatne na ten proces są obszary, w których podłożu występują zaburzone glacitektonicznie iły trzeciorzędowe.

Osuwiska poślizgowe

Fbślizg wielkich bloków gruntu w wyniku momentalnej utraty wy~ trzyma tośc i (a) lub w efekcie spetzywania przechodzqcego w ścięcia (b)

Osuwiska wypierania

Przemieszczanie wielkich bloków gruntu w wynikli speTzywonia i wypierania warstwy gruntu sta bego

Osuwiska sptywania

Spetzywanie osadów powierzchnio'' wych wywofane nadmiarem wody w stropie podrożą gruntowego

Osuwiska zapadania

Przemieszczanie gruntów w postaci bloków przechodzące w spłynięcia błotne w strefach nadmiernego zawilgotnienia, towa " rzyszy temu proces zapadania

Osuwiska wypfywania

Przemieszczanie bloków warstwy górnej gruntu wskutek wypfy^-wonia rozluźnionych gruntów zbocza tub jego wewnętrznej części

Osuwiska rozrzedzenia

Nagte rozrzedzenie podatnych gruntów i przemieszczenie ich w postaci speTznieć bfotnych

Rys. 6.2, Przykłady różnych rodzajów osuwisk (za L. A. Mołokowcm, 1972 - zmienione)