Image128 (3)

■ Konkurs

Jak to działa?

Na rysunku przedstawiony jest układ z trzema tranzystorami.

Jak zwykle zadanie konkursowe polega na rozszyfrowaniu Jak działa i do czego służy tuki układ?

Odpowiedzi, koniecznie oznaczone dopiskiem Jak7, należy nadsyłać w terminie 45 dni od ukazania się tego numeru EdW. Nagrodami w konkursie będą kity AVT lub książki.

Rozwiązanie zadania z EdW 3/2006

W numerze 3/2006 przedstawiony był układ z dwoma tranzystorami i głośnikiem, pokazany na rysunku A.

Wbrew pozorom głośnik pełni tu rolę mikrofonu. Dla części uczestników mylące okazało się włączenie głośnika w obwodzie emitera tranzystora Tl, przez co uznali, że głośnik ten pracuje jako element wyjściowy. Tymczasem tranzystor Tl pracuje tu w układzie wspólnej bazy, gdzie wejściem jest końcówka emitera. Dlatego głośnik pełni rolę mikrofonu. Z uwagi na dużą wartość rezystora Rl, już niewielki prąd, rzędu kilkudziesięciu mikroam-perów, płynący przez tranzystor Tl powoduje duże zmiany napięcia zarówno na R1, jak i na oazie T2. Już to pokazuje, że prąd emitera tranzystora Tl wynosi kilkadziesiąt mikroaraperów, a więc na tym głośniku, mającym zapewne oporność kilku omów, występuje znikome napięcie stałe, rzędu miliwolta. W układzie występuje silne ujemne sprzężenie zwrotne dla prądu stałego. Wzrost prądu płynącego przez głośnik automatycznie powoduje też wzrost spadku napięcia na rezystorze Rl, co oznacza, że zmniejsza się napięcie na bazie T2 mierzone względem masy. Zmniejszenie napięcia na bazie Tl i na emiterze T2 powoduje zmniejszenie napięcia na bazie Tl i zmniejszenie prądu płynącego przez głośnik. Ta pętla ujemnego sprzężenia zwrotnego powoduje, że na emiterze T2 utrzymuje się napięcie stałe około 0,55V, które podane na bazę TI otwiera go w niewielkim stopniu, utrzymując przepływ niewielkiego prądu.

Sprzężenie zwrotne jest silne dla prądu stałego i stabilizuje tak dobrany punkt pracy. Natomiast ewentualne przebiegi zmienne z emitera T2 zostają zwarte do masy przez kondensator C2 o dużej pojemności. Tym samym pętla ujemnego sprzężenia zwrotnego dla wyższych częstotliwości nie jest skuteczna. Ujemne sprzężenie zwrotne dla przebiegów zmiennych jest słabsze. Teoretycznie C2 o dużej pojemności dla większych częstotliwości powinien stanowić zwarcie W rzeczywistości aż tak dobrze nie jest, a w oryginalnym schemacie znalezionym w Internecie między bazę Tl a masę był włączony dodatkowy ..elektrolit”. Tylko wtedy ma też głębszy sens obecność R2 - w analizowanym układzie z dwoma kondensatorami Cl, C2 rezystor R2 nie odgrywa żadnej roli. Kondensator Cl to po prostu wyjście tego wzmacniacza.

Pełny schemat pokazany jest na rysunku obok.

Omawiany układ nie ma jakichś szczególnych zalet.

Można go wypróbować jako ciekawostkę. Wypadkowe wzmocnienie wynika z kilku czynników, głównie rezystancji Rl, R3, od wzmocnienia tranzystora T2 oraz rezystancji obciążenia dołączonej do ujemnej elektrody kondensatora wyjściowego Cl. Można dla ciekawości sprawdzić działanie przy różnych wartościach Rl z zakresu lkQ...100kfż i R3 z zakresu 1...22kO. Dla uzyskania symetrycznego sygnału wyjściowego o dużej amplitudzie po zmianie wartości R3 trzeba też dobrać R4.

Większość nadesłanych odpowiedzi była prawidłowa. Nagrody otrzymują: Robert Popławski - Warszawa. Jakub Laskowski - Wik-no, Marcin Szluro-Olsztyn.

REKLAMA

Zapraszamy do sklepów na Wolumenie !

^{n 1} - V 1 2 W a r sza w a

Wolumen 53

pawilon

RCS ELEKTRONIK rezystory, kondensatory, elementy SMD

1-- pawilon 50 1	ZBYROMEX części RTV. głośniki transformatory, akcesoria GSM
, pawilon Ó6	WMA PIEKARZ półprzewodniki, przekaźniki, narzędzia, układy cyfrowa, ra	....
pawilon 84 i........	F.H. STEMPS potencjometry, silniki, paski napędowe	tel.

lei.: 835 55 22 tel.: [phone] tel.: [phone] tel.: [phone]

12 Lipiec 2006 Elektronika dla Wszys:kich