Image125 (2)

Konkurs

Jak to działa?

Na rysunku przedstawiony jest układ z tranzystorem MOSFET.

Jak zwykle zadanie konkursowe polega na rozszyfrowaniu

Jak działa i do czego służy taki układ?

Odpowiedzi, koniecznie oznaczone dopiskiem Jakll, należy nadsyłać w terminie 45 dni od ukazania się tego numeru EdW. Nagrodami w konkursie będą kity AVT lub książki.

Rozwiązanie zadania z EdW 7/2006

W numerze 7/2006 przedstawiony był układ z trzema tranzystorami.

Jest to elektroniczny hez-° ^D piecznik, ogranicznik prądu -źródło prądowe Funkcje tego urządzenia lepiej pizcanalizo-wać po przerysowaniu schematu i podaniu w artości rezystorów, na przykład do postaci jak na rysunku A. Ogranicznik można też włączyć od strony ujemnego bieguna zasilania. Kluczowe znaczenie ma rezystor R1. Gdy płynący przezeń prąd jest mały, występuje na nim mały spadek napięcia, który nie jest w stanie otworzyć tranzystora Tl . Wtedy prąd płynie przez rezystor R2, otwiera oba tranzystory T2, T3. Między punktami A, B występuje spadek napięcia rzędu 0,7... IV.

Gdy jednak prąd w układzie wzrośnie do takiej wartości, żeby spadek napięcia na R1 przekroczył 0,55V, zacznie się otwierać tranzystor Tl. Otwierający się tranzystor Tl przejmie na siebie prąd płynący przez R2 i zmniejszy tym samym prąd bazy T2. Tranzystor Tl otworzy się na tyle, żeby zmniejszyć prąd bazy T2 do takiej wartości, aby prąd płynący przez Rł wywoływał na nim spadek napięcia około 0,6V Dalsze zwiększanie prądu spowodowałoby większy spadek napięcia na R1 i pełne otwarcie Tl, co spowodowałoby pełne zatkanie T2 i T3. W praktyce pełne zatkanie T2 i T3 nie nastąpi, ponieważ w układzie występuje silne ujemne sprzężenie zwrotne. które nic pozwoli na zwiększenie prądu powyżej wartości, wyznaczonej głownie przez napięcie U»h tranzystora Tl i wartość R1. Można w pierwszym przybliżeniu przyjąć, że prąd maksymalny lmax 0,6V/R1. W rzeczywistości prąd maksymalny może być nieco większy. Wartość R1 można zmieniać w szerokich grantcacn, uzyskując tym samym ogranicznik prądu do wartości wyznaczonej przez R1. Stosownie do Rł należy tez zmienić wartość R2. Z uwagi na fakt, że 12 i 13 tworzą zmodyfikowany układ Darlingtona (ściślej tzw. ukłud Sziklai ego), prąd bazy T2 może być mały. a tym samym wartość R2 może być wielokrotnie większa od Rł. Wystarczy, żeby wartość R2 była mniej wię cej 200... 1000 razy większa od Rł. Nie ma żadnego uzasadnienia, zęby Rł i R2 miały zbliżone wartości, co zaproponowało kilku Czytelników. Tranzystor T3 musi mieć odpowiednio duży prąd i moc maksymalną, stosownie do wartości prądu ograniczania Imax oraz napięcia Uzas.

Zdecydowana większość nadesłanych odpowiedzi była prawidłowa Za jak najbardziej prawidłowe należy uznać takie określenia jak: ogra nicznik nadprądowy, stabilizator prądu, źródło prądowe czy łado warka akumulatorów NiCdprądem C/J0. Za prawidłowe można uznać na wet niezbyt precyzyjne sformułowanie: wyłącznik przeciążeniowy zasilacza czy wyłącznik nadprądowy, choć układ nic ma możliwości za pamiętywania przeciążenia i trwałego odłączania obciążenia, laką właściwość mają liczne układy bezpieczników elektronicznych. Występuje w nich obwód silnego dodatniego sprzężenia zwrotnego, którego działanie objawia się odcięciem przepływu prądu po przekroczeniu wyznaczonej wartości. Omawiany układ nie zawiera obwodów dodatniego sprzężenia zwrotnego, a jedynie ujemnego i jest tylko prostym ogranicznikiem prądu.

Nieprawidłowy jest natomiast pogląd, że układ jest stabilizatorem napięcia. Nie jest to równoległy stabilizator napięcia, jak stwierdził jeden uczestnik. I nie jest to także rzadko spotkany stabilizator niskiego napięcia, z wyjściem równolegle do rezystora R1. choćby tylko na fatalną stabilność cieplną. Od ograniczników' prądu zazwyczaj nie wy maga się precyzji i słaba stabilność cieplna nie ma znaczenia. W stabilizatorach napięcia zmiany napięcia rzędu 0,3%/°C (ok. 2mV/K przy napięciu 0.6V) są wręcz nie do przyjęcia. Stabilizatory' napięć niższych niż IV realizowane są w inny sposób.

Nagrody za prawidłowe odpowiedzi otrzymują: Piotr Nowicki - Ćmielów. Krzysztof Turek Jasło i dla zachęty: Krzysztof Czyż Będzin.

Zapraszamy do sklepów na Wolumenie!

pawilon 44 RCS ELEKTRONIK

ⁿⁱ - 91 2 Wa r sza w a . ul. Wolumen 53

rezystory* kondensatory, elementy SMD

transformatory, akcesoria GSM

lei.: 835 55 22

tel.: [phone]

pawilon 50 ZBYROMEX części RTV, głośniki.

pawilon 66 FIRMA PIEKARZ

półprzewodniki, przekaźniki, narzędzia, układy cyfrowe.

lei.: 663 76 01

tel.: [phone]

pawilon 84 F.H. STEMPS potencjometry, silniki, paski napędowe

12 Listopad 2006 Elektronika dla Wszystkich