Image129 (2)

wUKmmtśmm

Projekty AVT

oklejać folią aluminiową. Paski folii aluminiowej wycinamy ze zwykłej folii kucharskiej do pieczenia, potrzebujemy 12 pasków o szerokości 3cm i długości ok. 21 cm. Podczas oklejania modelu (również klejem szybkos-chnącym) należy zwrócić uwagę, aby paski folii owijały górną część listewek oraz miały ze sobą kontakt elektryczny Jest to bardzo ważne, ponieważ przy takim wykonaniu lifier będzie się unosił przy niższych napięciach, w porównaniu do oklejenia go folią bez owijania listewek. Do paska folii aluminiowej należy przykleić taśmą aluminiowa cienki drucik miedziany, którym będzie doprowadzane „minus" z napięcia zasilania. Szczegóły są przedstawione na fotografii 7. W górnej części liftera w odległości 5mm od zakończenia jego nóżek należy przykleić równolegle do folii aluminiowej drucik miedziany o średnicy ok. 0,2mm, do którego zostanie dołączony w późniejszym czasie „plus" z zasilania. Ponieważ model podczas pracy zachowuje się dość niestabilnie, niezbędne jest jego uwiązanie do podstawy. Uzyska się ją przez doklejenie do trzech dolnych nóżek po 25cm nitki i przyklejenie jej do podstawy, którą wykonałem ze sklejki o grubości lOmm oklejonej z góry cienką gąbką. Głównym zadaniem wspomnianej gąbki jest amortyzacja „lądującego” jono-lotu podczas wyłączania napięcia zasilania.

Na fotografiach liftera widoczne jest z tyłu podstawy małe czarne gniazdo bananowe, do którego przymocowałem drucik wcześniej przyklejony do folii aluminiowej, natomiast koniec drutu zamocowanego nad paskami folii dołączyłem do opisywanej przy budowie zasilacza plastikowej rurki. Takie połączenia gwarantują poprawne unoszenie się jonolotu (chodzi o to, aby drucik „plus” umieszczony nad paskami folii aluminiowej nie zbliżał się do niej. ponieważ nastąpi między nimi przeskok iskry i urządzenie spadnie na podstawę).

Po zamocowaniu liftera do podstawy i podłączeniu go do zasilania (wyjście 4 z dołączonym mnożnikiem kaskadowym) model powinien unieść się na maksymalną wysokość, którą ograniczają tylko przyklejone do jego nóżek nitki. Mimo zachowania wymiarów jak na rysunkach może się zdarzyć, że jonolot sam nie będzie chciał się unieść -wtedy należy go lekko podrzucić do góry kawałkiem izolatora. W przedstawionym tu układzie po włączeniu zasilania model zachowuje się dość niestabilnie, ale po kilku sekundach unoszenia stabilizuje się i całość wygląda niezwykle okazale.

Silnik elektrostatyczny

Silnik elektrostatyczny jest bardzo prostym do wykonania urządzeniem wykorzystującym do swego działania źródło wysokiego napięcia stałego. Składa się on ze wspomnianego już zasilacza wysokiego napięcia (wyjście 4 plus mnożnik) oraz podstawy, na której zamieszczono specjalnie wykonany obracający się izolacyjny krążek z naklejonymi elektrodami Dołączenie do takiego urządzenia zasilania powoduje bardzo szybki ruch obrotowy krążka.

Tarcza jest wykonana /. plastikowej płyty CD. ale nie jest to zwykły krążek, który można nagrywać! Musi to być płyta bez warstwy metalicznej; bardzo często można takie dostać nawet za darmo w praktycznie każdym sklepie, ponieważ stosuje się je do ochrony pierwszej i ostatniej płyty w tzw. „wielcpa-kach”. Na taką płytę należy nakleić w ściśle określonych miejscach aluminiowe elektrody zgodnie ze wzorem zamieszczonym na rysunku 4. Elektrody należy wyciąć z aluminiowej taśmy samoprzylepnej i nakleić w miejscach pokazanych na rysunku. Podstawę urządzenia wykonałem / płyty wiórowej o grubości lOrmn i wymiarach 200 x 200mm. Bardzo ważnym elementem jest zamocowanie płyty w taki sposób, aby umożliwić jej lekkie obracanie się, hez zbędnych oporów. W moim układzie do lego celu wykorzystałem silniczek pochodzący ze starego disemana, oraz element, na który nakłada się w nim płytę. Silniczek rozebrałem i usunąłem z niego magnesy oraz uzwojenie wirnika, smarując dodatkowo łożyska fa raczej tulejki) towotem. Do doprowadzenia napięcia zasilania należy wykonać dwa znajdujące się obok tarczy widoczne na fotografii 8 elementy. ICażdy z nich składa się / blaszki umieszczonej pud wirującą tarczą uraz kawałka odpowiednio wyprofilowanego drutu, umieszczonego nad ą tarczą. Obie te części są od dołu podstawy połączone przewodami z gniazdami bananowymi widocznymi na fotografiach. Jako blaszki (pod tarczą) użyłem obudowy TO-3 z uszkodzonego tranzystora 2N3055, który znakomicie spisał się w tej roli W F.l-portalu w materiałach do tego numeru EdW umieszczone są dodatkowe fotografie, pokazujące szczegóły konstrukcji.

Podczas montażu w pierwszej kolejności należy wywiercić w podstawie (proponuję na środku) otu'ór na silniczek, następnie dwa otwory na przymocowanie blaszek i drutów

Rys. 4

służących do napędzania silnika oraz dwa otwory na gniazda bananowe. Przy wykorzystaniu jako blaszek płytki z obudowy TO-3 odległość od osi silniczka do otworu mocującego blaszkę powinna wynosić ok. 7cm. Na początku przykręcamy do podstawy blaszki, które będą pod tarczą i łączymy jc przewodami do gniazd bananowych. Następnie w śred-ku podstawy należy umieścić silniczek z nałożoną tarczą w taki sposób, aby między tarcza a płytkami metalowymi było ok. lmm odstępu. Na koniec przykręcamy do blaszek druty, które będą wystawały nad powierzchnię tarczy. Ich kształt i ustawienie należy dobrać podczas uruchamiania układu. Dołączenie źródła wysokiego napięcia do silnika przy jego poprawnym wykonaniu spowoduje bardzo szybkie okręcanie się tarczy. Jak widać, fizycznie do samej tarczy nic ma dołączonych żadnych przewodów - znajduje się ona jedynie miedzy blaszkami i drutami, do których dołączyliśmy świadomie napięcie. Brak ruchu tarczy może być spowodowany przez dw ie zasadnicze przyczyny: niestaranne wykonanie silnika, w wyniku którego tarcza obraca sic bardzo opornic, lub przez zastosowanie zbyt niskiego napięcia zasilania. Należy podkreślić, że w poprawnie wykonanym modelu tarcza okręca się z bardzo dużą szybkością, więc musi być starannie zamocowana aby nie nastąpiło jej ur wanie z osi.

Inny rodzaj silnika elektrostatycznego jest zbudowany z trzech butelek plastikowych, z których dwie krańcowe są całe oklejone taśmą aluminiową i na stale przykręcone do podstawy, natomiast środkowa butelka z naklejonymi czterema paskami folii jest zamocowana ruchomo na metalowej osi (fotografia 9). Napięcie zasilania jest przykładane do krańcowych butelek, które dzięki

16 Listopad 2006 Elektronka dla Wszystkich