Image45 (9)

Forum Czytelników ■

Forum Czytelników ■

i

►

Rys. 2

Montaż i uruchomienie

Schemat montażowy jest przedstawiony na rysunku 3. Jak zwykle zaczynamy od wluto-wania zwór (Z 1, Z2). Rezystory należy wluto-wać na stojąco Zwracamy uwagę, aby dobrze

Wykaz elementów
Rezystory
R1...................	......... 2C0kfl
R2..............	........ 820kfl
R3...................	.........22kfl
R4...............	........1.3MO
R5...................	...........-Mfl
R6...................	.........18kD
R7...................	..........3Mfl
F:8	.........1.5MO
R9..................	......... 510kfl
R10.R12..........	....... 1kfl
R11...................	.......... 680fl
PR1..............	....... 1COkD
Kondensatory
C1.C7.................	.......... 630nF
C2.C6................	..........1OOnF
C3..................	10piF/16 V tantalowy
C4.C5................	......220pF/25V
Półprzewodniki
D0-D5..............	...........LED G
D6-D8...............	.......... LEDY
D9...................	...........LED R
D10.................	. . . LED B migająca
D11.D13-D15.........	.........1N4148
D12..................	......... BAT42
T1.................	.......... BC547
U1.................	........... 4060
U2.................	............4017
U3................	............4093
U4................	............ 7835
Inne
Fodstawki..............	........14,2x16
Brzęczyk z generatorem
Obudowa..............	...........Z-73

nie jest włączony, to na wyjściu bramki U3B panuje stun wysoki. Uniemożliwia to świecenie linijki diod D0-D9 oraz przez diodę Dl 1 blokuje pracę generatora Ul i licznika Jonsona U2. Za to wtedy włącza się migająca dioda D10 i pilnuje naszego auta.

Po włączeniu zapłonu sytuacja się odwra-cu. D10 gaśnie, układy Ul, U2 zaczynają pracować, a DO zaświeca się, sygnalizując rozpoczęcie odmierzania czasu.

A teraz trochę matematyki. Okres dwóch godzin podzieliłem na 9 równych części. Daje to 13 minut i 20 sekund (w sumie 800s). I właśnie co taki czas zwiększany jest licznik U2, który jest taktowany przebiegiem z wyjścia Q9 układu U1. Sygnał na tym wyjściu jest podzielonym przebiegiem generatora U1. Stopień podziału wynosi 512 (dwa do dziewiątej potęgi). Więc generator musi mieć okres 8003/512, czyli l,5625s. O częstotliwości generatora Ul decydują elementy Cl, R4, PR1. Oczywiście nic sposób ustalić ich wartości tylko za pomocą prostych obliczeń, dlatego dodany jest potencjometr PR1. aby można było dokonać regulacji.

Inwertcr U3A może wydawać się niepotrzebny, tymczasem jest niezbędny. Do czego służy, wyjaśnia rysunek 2. Sprawa jest tego rodzaju, że licznik U2 reaguje na zbocze narastające. Wynika z tego, żc bez inwertera, jak widać na górnym przebiegu, pierwsza dioda zaświeciłaby się po czasie dwa razy krótszym niż potem pozostałe. Jest to trochę bez sensu. Natomiast po odwróceniu sygnału wszystkie diody zaświecają się w równych odstępach czasu i jest OK. Pokazuje to przebieg dolny.

_R T*13mln 20s Zwiększania licznika

(7a£wiecflnia następna] diody)

Po upływie 120 minut na wyjściu Q9 U2 poiawia się stan wysoki. Powoduje on zaświecenie się czerwonej diody D9 i zablokowanie licznika przez wejście ENA aż do wyłączenia zapłonu. Diody Dl2, D13 realizują funkcję AND. Jeżeli na obu katodach jest stan wysoki, to dzięki R6 na kondensatorze C3 też jest stan wysoki. Jeżeli na którejkolwiek z katod jest stan niski, to r.a kondensatorze również jest stan niski. Teraz mamy do czynienia z pierwszą sytuacją na kondensatorze jest stan wysoki. Elementy C3, R7 tworzą układ różniczkujący. Kondensator C3 ładuje się i płynący przez niego prąd powoduje spadek napięcia na R7. Zezwala to na pracę generatora U3C, U3D i brzęczek piszczy przerywanym tonem,

dopóki C3 się nie naładuje. Trwa to ok. lUs. Po 6 minutach i 40 sekundach (połowa okresu) na wyjściu U3A po zaświeceniu D9 powraca stan niski. Powoduje on rozładowanie C3 przez diodę D12. Jeżeli kierowca się nie zatrzyma i będzie jechał nadal, to po 13 minutach 20 sekundach (jeden okres) od zaświecenia D9, na wyjściu U3A pojawi się stan wysoki i brzęczek ponownie da znać o sobie. Proces będzie się powtarzał, aż do wyłączenia zapłonu. Jeżeli to nastąpi, linijka diod zostanie wyłączona i układ będzie zresetowany.

Muszę się jeszcze wytłumaczyć, dlaczego za D12 dałem diodę Schottky ego zamiast zwykłej diody. Chodzi o to. że zwykła dioda ma spadek napięcia rzędu 0,7V i przez to nic rozładowuje C3 do końca. A to z kolei powoduje, żc następny dźwięk brzęczka jest nieco krótszy od poprzedniego. Natomiast dioda Schottky'cgo ma mniejszy spadek napięcia rzędu 0,2V i dzięki temu między długością dwóch pierwszych dźwięków nic ma zauważalnej różnicy.

Pozostaje jeszcze do omówienia kwestia zasilania. Teoretycznie można by nie wykorzystywać stabilizatora U4, bo zastosowane układy można zasilać napięciem do 18V, a ta wartość nic zostanie przekroczona. Dałem ten układ z obawy przed zakłóceniami wprowadzanymi przez takie elementy instalacji samochodowej, jak alternator czy silniki występujące w aucie, gdyż mamy do czynienia z układem cyfrowym synchronicznym. Okazało się to wystarczające, bo podczas testów przeprowadzonych na układzie nie stwierdziłem występowania jakichś niespodzianek z tego powodu.

przylutować elementy biegunowe. Płytka pasuje do obudowy Z-73. Diody LED lutuje my na kabelkach. Umieścimy je w obudowie. Ponieważ urządzenie ma pracować w instalacji samochodowej, podłączamy zasilanie 12-15V (najlepiej 14,4V). Jeżeli przewód od zapłonu me jest zwarty do zasilania, to dioda D10 powinna migać. Następnie należałoby dokonać regulacji czasu jednego okresu, który powinien wynosić 13 minut 20 sekund. Łączymy kabel od obwodu zapłonu do zasilania i czas stan! Po zaświeceniu się diody Dl odczytujemy zmierzony czas.

Ciąg dalszy na st’vnie 61.

Samochodowy strażnik czasu jazdy

•Mit#OOOt^u

1 ■    I-!-► min

0    60    120

Elektronika dla Wszystkich Styczeń 2006 55