Img00220

224

a)

cyklopropan

cyklobutan

cyklopentan

Rys. 4.37-1. Wzory chemiczne prostszych związków naftenowych: a) wzory strukturalne; b) wzory umowne

H    H

I    I

C - C    H — C = C — H

H    H

etylen    acetylen

Rys. 4.37-2. Przykłady węglowodorów nienasyconych

nież do grupy węglowodorów nasyconych -sąsiednie atomy węgla są powiązane ze sobą jedną parą elektronów. W odróżnieniu od nich, cząsteczki pewnych węglowodorów (np. etylenu czy acetylenu — rys. 4.37-2) nie są wysycone maksymalnie możliwą liczbą atomów wodoru. Każdą cząsteczkę zawierającą wielokrotne wiązania między atomami węgla uważa się za nienasyconą.

4.38. Związki organiczne zawierające tę samą liczbę tych samych atomów, ale połączonych w inny sposób nazywa się izomerami. Różnią się one własnościami fizycznymi i chemicznymi, jednakowa jest jedynie ich masa cząsteczkowa. Dlatego też chemicy posługują się wzorami strukturalnymi — wzór sumaryczny nie zawsze określa jednoznacznie charakter związku organicznego (por. rys. 4.38-1).

Metan pozbawiony atomu wodom tworzy jednowartościową grupę metylową CH₃ , która może zastępować atom wodom w związku. Usunięcie dwóch atomów z cząstki metanu tworzy dwuwartościową grupę metylenową CH₂ . Na rysunku 4.38-1 pokazano dwa związki organiczne o innych własnościach i jednakowym wzorze sumarycznym C₅H|₂, a różniących się wzorami strukturalnymi. Izopentan (2-metylobutan) powstał przez zastąpienie jednego z atomów wodom w butanie przez grupę metylową.