img005 (110)

Ze względu na ‘ zasięg terytorialny operacji i rodzaj waluty wyróżnia się rozrachunki:

•    z kontrahentami krajowymi (w walucie krajowej),

•    z kontrahentami zagranicznymi ( w walucie obcej).

Rozrachunki są rezultatem stosunków prawnych zachodzących między wierzycielem a dłużnikiem. Pomiar ich wartości opiera się na zasadzie nominalizmu. Zgodnie z zasadą nominał izmu rozrachunki wykazuje się w księgach rachunkowych w kwotach jakie wynikają z dokumentów stwierdzających ich powstanie. Wycena rozrachunków w ciągu roku obrotowego dokonywana jest według ich wartości nominalnej.

Wycena rozrachunków na dzień bilansowy wymaga dodatkowego uwzględnienia ewentualnych kwot podwyższających ich wartość, z tytułu kar za nieterminowe ich uregulowanie (odsetki zwłoki) lub za niewykonanie świadczenia w terminie przewidzianym umową (kary umowne), które będą dochodzone przez jednostkę gospodarczą. Oznacza to, że wycena rozrachunków na dzień bilansowy dokonywana jest w kwotach wymagających zapłaty.

Wyjątek w tym zakresie stanowią rozrachunki o charakterze finansowym, które wycenia się według wartości godziwej - zgodnie z art 28, ust 1, pkt 5 i pkt 8 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. 1994, nr 121, poz. 591 z późn. zm.).

Dokumentacja rozrachunków jest zróżnicowana stosownie do ich rodzaju i stanowiąją:

•    dla rozrachunków z dostawcami i odbiorcami - zawarte umowy oraz faktury zakupu i sprzedaży określonych towarów, wyrobów lub usług,

•    dla rozrachunków z pracownikami - karty pracy, listy płac,

•    dla rozrachunków publicznoprawnych - deklaracje w których przedstawia się tytuły powstania należności lub zobowiązań od i wobec instytucji publicznych i prawnych np. deklaracja składek ZUS pracodawcy.

Ewidencja rozrachunków jest prowadzona na odpowiednich kontach syntetycznych zespołu drugiego, mających charakter kont aktywno - pasywnych, czyli mogących się zamykać dwoma saldami Dt i Ct Do kont tych należą w szczególności:

•    konto 200 — Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami; ewidencja analityczna prowadzona do tego konta powinna zapewnić ustalenie kwot rozrachunków według poszczególnych kontrahentów i transakcji, w ramach których powstały,

•    konto 220 - Rozrachunki publicznoprawne; konto to podlega najczęściej tzw. poziomemu podziałowi według poszczególnych instytucji publicznoprawnych np. z ZUS-em, urzędem skarbowym itp.,

•    konto 231-Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń,

•    konto 234 - Inne rozrachunki z pracownikami,

•    konto 249 - Pozostałe rozrachunki.

Ewidencję analityczną do poszczególnych syntetycznych kont rozrachunków mogą tworzyć:

•    odpowiednio posegregowane dokumenty stwierdzające powstanie zobowiązania lub należności,

•    konta poszczególnych kontrahentów (osób fizycznych lub prawnych), przeznaczone do ewidencji wszystkich dokonywanych z nimi rozrachunków,

•    konta poszczególnych kontrahentów, z wyodrębnieniem tytułu rozrachunków (np. urząd skarbowy - podatek od towarów i usług VAT, podatek akcyzowy, podatek dochodowy, podatek od dochodów osobistych).