img082 (27)

-    wągry tasiemców Taenia solium, T.saginata, plerocerkoidy Diphyllobothrium latum, otorbione larwy inwazyjne Trichinelła spiralis,

-    jaja nicieni (A. lumbricoides, T. trichiura, E. vermicularis, Toxocara sp.).

Te inwazyjne formy pasożytów mogą być przeniesione bezpośrednio od osoby zarażonej, lub/i pośrednio, z zanieczyszczoną fekaliami wodą, warzywami, owocami, czy w produktach z mięsa i ryb.

Drogą oddechowa - wziewna (inhalacyjna)

Z wdychanym powietrzem czy kurzem mogą trafiać do ludzkiego organizmu cysty pierwotniaków lub jaja helmintów.

Drogą tą dostają się do płuc np. formy inwazyjne Pneumocystis carinii, oportunistycznego gatunku, mogącego wywoływać zapalenie płuc o szczególnie ciężkim przebiegu u osób z wrodzonymi lub nabytymi defektami immunologicznymi.

Uważa się, że w ten sposób może trafiać do dróg oddechowych jelitowy pasożyt Cryptosporidium parvum (groźny gatunek oportunistyczny) oraz wolnożyjące pierwotniaki z rodzaju Acanthamoeba, stające się groźnymi patogenami, gdy znajdą się wewnątrz ludzkiego organizmu.

Zarażenie przez skórę i śluzówki

Zarażenie tą drogą może nastąpić, gdy dochodzi do zanieczyszczenia uprzednio uszkodzonego naskórka oraz pocierania zabrudzonymi rękami oczu, nosa czy ust, lub, gdy pasożyty penetrują przez nieuszkodzoną skórę, czy śluzówki np.: podczas kontaktów płciowych (Trichomonas vaginalis, T. tenax; Toxoplasma gondii - przez rectum).

Drogą tą może dochodzić do zarażenia helmintami, których larwy inwazyjne bytują w glebie, względnie w wodzie np. furkocerkarie przywr krwi z rodzaju Schistosoma, czy larwy węgorka ludzkiego Strongyloides stercoralis, oraz Ancylostoma duodenale.

Przez skórę mogą dostawać się do ludzkiego organizmu metabolity pasożytów okresowych zewnętrznych - komarów z rodzaju Culex, meszek z rodzaju Simulium.

Skóra jest także miejscem bytowania okresowych pasożytów zęwnętrznych: obrzeżków z rodzaju Argas, kleszczy z rodzaju Ixodes, będących zarazem wektorami groźnych chorób infekcyjnych.

Zarażenie przez łożysko

Ta droga zarażenia jest nniezmiemie ważna dla zdrowia ludzkich populacji. Zarażenie ciężarnej kobiety kosmopolitycznym, oportunistycznym gatunkiem Toxoplasma gondii może spowodować transmisję transplacentamą tego pasożyta do płodu. W efekcie może rozwinąć się toksoplazmoza wrodzona, co może prowadzi do bardzo ciężkich uszkodzeń różnych tkanek i narządów rozwijającego •ilę organizmu, głębokiego upośledzenia umysłowego, a nierzadko śmierci.

/-urażenia z udziałem wektorów

Przenosiciele biologiczni, głównie krwiopijne owady, mogą przy pobieraniu lu wi, ze śliną lub odchodami, wprowadzać różne pasożyty do wnętrza organizmu c/Juwieka.

Tą drogą muchy z rodzaju Glos sina, pluskwiaki Triatoma i Rhodnius, nioski ty Phlebotomus i Anopheles mogą powodować zarażenia różnymi pierwotniakami z rodzajów Trypanosoma, Leishmania, Plasmodium. Mikrofilarie I mi loa, Wuchereria banerofti, Onchocerca volvulus mogą być wprowadzane do ludzkiego organizmu przez owady z rodzaju Chrysops, różne moskity oraz czarne muszki (meszki) z rodzaju Simulium (odpowiednio).

Ponadto potencjalnym zagrożeniem mogą być różne owady synantropijne np. muchy, pośrednio uczestniczące w transmisji pasożytów na człowieka, meclianicznie przenoszące formy dyspersyjne/inwazyjne pierwotniaków czy liclmintów z odchodów czy środowiska najedzenie, sprzęty i naczynia kuchenne.

Działania zapobiegające zarażaniu się człowieka pasożytami

Dla uniknięcia zarażenia się człowieka pasożytami i niedopuszczenia do i o/.woju    choroby pasożytniczej podejmowane są różnorodne działania

zapobiegawcze. Są one ukierunkowane przede wszystkim na główne elementy dyspersji pasożytów.

Postępowanie profilaktyczne obejmuje:

I) działania skierowane na główne źródła zarażenia (dezaktywacja),

) przecięcie dróg prowadzących od źródeł zarażenia do potencjalnego żywiciela

człowieka,

i) działania zmniejszające wrażliwość człowieka na patogeny pasożytnicze (poprawa stanu zdrowotnego organizmu człowieka, w nielicznych przypadkach -piolilaktyczne podawanie leków),

I) działania oświatowe,

polegające na szerzeniu wiedzy o pasożytach oraz zagrożeniach, które niosą; ml wiata sanitarna.

Podjęcie choćby jednego z wymienionych rodzajów działań zapobiegawczych może ograniczyć dyspersję pasożytów w środowisku, wpływając tym samym na umniejszenie zagrożenia chorobą pasożytniczą.

83