- wągry tasiemców Taenia solntm, T.saginata, plerocerkoidy Diphyllobothrium latami otorbione larwy inwazyjne Trichinella spiralis,
- jaja nicieni (A. lumbricoides, T. trichiura, E. vermicularis, Taxocara sp.).
Te inwazyjne farmy pasożytów mogą być przeniesione bezpośrednio od osoby zarażonej, lub/i pośrednio, z zanieczyszczoną fekaliami wodą, warzywami, owocami, czy w produktach z mięsa i ryb.
Dro^a oddechowa - wziewna finhÄ…lacyinaj
Z wdychanym powietrzem czy kurzem mogą trafiać do ludzkiego organizmu cysty pierwotniaków lub jaja helmintów.
Drogą tą dostają się do płuc np. formy inwazyjne Pneumocystis carinii, oportunistycznego gatunku, mogącego wywoływać zapalenie płuc o szczególnie ciężkim przebiegu u osób z wrodzonymi lub nabytymi defektami immunologicznymi.
Uważa się, że w ten sposób może trafiać do dróg oddechowych jelitowy pasożyt Cryptosporidłum panrum (groźny gatunek oportunistyczny) oraz wolnożyjące pierwotniaki z rodzaju Acanthamoeba, stające się groźnymi patogenami, gdy znajdą się wewnątrz ludzkiego organizmu.
Zarażenie przez skóre i śluzówki
Zarażenie tą drogą może nastąpić, gdy dochodzi do zanieczyszczenia uprzednio uszkodzonego naskórka oraz pocierania zabrudzonymi rękami oczu, nosa czy ust, lub, gdy pasożyty penetrują przez nieuszkodzoną skórę, czy śluzówki np.: podczas kontaktów płciowych (Trichomonas vaginalis, T. ternu; Toxoplasma gondii - przez rectum ).
Drogą tą może dochodzić do zarażenia helmintami, których larwy inwazyjne bytują w glebie, względnie w wodzie np. furkocerkarie przywr krwi z rodzaju Schistosoma, ery larwy węgorka ludzkiego Strongyloides stercoralis oraz Ancylostoma duodenale.
Przez skórę mogą dostawać się do ludzkiego organizmu metabolity pasożytów okresowych zewnętrznych - komarów z rodzaju Culex, meszek z rodzaju Simulium.
Skóra jest także miejscem bytowania okresowych pasożytów zęwnętrznych: obrzeżków z rodzaju Argos, kleszczy z rodzaju bcodes, będących zarazem wektorami groźnych chorób infekcyjnych.
Zarażenie przez łożysko
Ta droga ni« jest nniezmiemie ważna dla zdrowia ludzkich populacji Zarażenie ciężarnej kobiety kosmopolitycznym, oportunistycznym gatunkiem Tozoplasma gondii może spowodować transmisję transplacenlarną tego pasożyta do płodu. W efekcie może rozwinąć się toksoplazmoza wrodzona, co może
S2
prowadzi do bardzo ciężkich uszkodzeń różnych tkanek i narządów rozwijającego się organizmu, głębokiego upośledzenia umysłowego, a nierzadko śmierci.
Zarażenia z ud ziałem wektorów
Przenosiciele biologiczni, głównie krwiopijne owady, mogą przy pobieraniu krwi, ze śliną lub odchodami, wprowadzać różne pasożyty do wnętrza organizmu człowieka.
Tą drogą muchy z rodzaju Glossina, pluskwiaki Triatoma i Rhodnius, moskity Phlebotomus i Anopheles mogą powodować zarażenia różnymi pierwotniakami z rodzajów Trypcmosoma, Leishmania, Plasmodium. Mikrofilarie Loa loa, Wuchereria bancrofti, Onchocerca volvulus mogą być wprowadzane do ludzkiego organizmu przez owady z rodzaju Chrysops, różne moskity oraz czarne muszki (meszki) z rodzaju Simulium (odpowiednio).
Ponadto potencjalnym zagrożeniem mogą być różne owady synantropijne np. muchy, pośrednio uczestniczące w transmisji pasożytów na człowieka, mechanicznie przenoszące formy dyspersyjne/inwazyjne pierwotniaków czy helmintów z odchodów czy środowiska na jedzenie, sprzęty i naczynia kuchenne.
Dla uniknięcia zarażenia się człowieka pasożytami i niedopuszczenia do rozwoju choroby pasożytniczej podejmowane są różnorodne działania zapobiegawcze. Są one ukierunkowane przede wszystkim na główne elementy dyspersji pasożytów.
Postępowanie profilaktyczne obejmuje:
1) działania skierowane na główne źródła zarażenia (dezaktywacja),
2) przecięcie dróg prowadzących od źródeł zarażenia do potencjalnego żywiciela - człowieka,
3) działania zmniejszające wrażliwość człowieka na patogeny pasożytnicze (poprawa stanu zdrowotnego organizmu człowieka, w nielicznych przypadkach -profilaktyczne podawanie leków),
4) działania oświatowe,
polegające na szerzeniu wiedzy o pasożytach oraz zagrożeniach, które niosą; oświata sanitarna.
Podjęcie choćby jednego z wymienionych rodzajów działań zapobiegawczych może ograniczyć dyspersję pasożytów w środowisku, wpływając tym samym na zmniejszenie zagrożenia chorobą pasożytniczą.
83