img150 (13)

kodowana jest poprze/ c/ęNlnlllwośt' pnlemjitlów i zynnoAi lowyeli w nerwowym włóknie czuciowym. C/ęsIolllwoW In |ril pmpimjuimlnn do wielkości potencjału generacyjnego. Kodowanie loknll/iujl hoiDen vvlą/r ulę przede wszystkim z umiejscowieniem projekcji czuciowej w koi/c inii/gnwc| Meclmnizm ten nazywany jest reprezentacji! lopo(j.ialU /nn I ilnlyi zy układu wzrokowego i czuciowo-ruchowego. Każde włókno czuciowi iili/ymiijc informację z określonego obszaru, który stanowi jego pole ictepi y|ne Im niniejsze jest pole recepcyjne, tym bardziej precyzyjna jest lokall/m |n bodźca Uwa bodźce, klóie mogą być rozpoznane jako oddzielne muszą pobudzili dwa m/in pola icccpcv|iic rozdzielone jednym niepobudzonym polem recepcyjnym Kodowanie lakowi I bodźca zachodzi poprzez pobudzenie właściwej dla niego drogi nciiioimlntj, generowanie określonego wzorca aktywności w obrębie drogi ncnronnlne| lub te/ w wyniku integracji różnych informacji w centralnym układzie nerwowym.

I. Czucie powierzchowne i głębokie

Prawidłowe czucie somatyczne jest procesem, który nieustannie angażuje znaczną część aktywności układu nerwowego.

Unerwienie czuciowe skóry związane jest z wieloma różnorodnymi receptorami. Są to zarówno nagie zakończenia nerwowe w przypadku czucia bólu i temperatury, jak i receptory otorbione, dla których bodźcem adekwatnym jest energia mechaniczna. Każdy typ receptora charakteryzuje się odrębnymi cechami: wrażliwością na specyficzne bodźce, rozmiarem i zdolnościami adaptacyjnymi.

Receptorami związanymi z czuciem głębokim zwanym czuciem proprioceptywnym są wrzecionka mięśniowe ścięgien i stawów. Czucie głębokie pozwala na określenie położenia ciała lub jego części w przestrzeni. Informacja z receptorów skórnych biegnie dośrodkowo we włóknach nerwów obwodowych przez korzenie tylne do rogów tylnych rdzenia kręgowego. Obszar skóry unerwiony przez pojedynczy korzeń czuciowy nazywa się dermatomem. Z rogów tylnych rdzenia kręgowego informacja czuciowa przewodzona jest do centralnego układu nerwowego przez różne drogi w zależności od rodzaju bodźca. Włókna bezmielinowe i małe mielinowe przewodzące ból i temperaturę tworzą szlak polisynaptyczny, rdzeniowo-wzgórzowy, przechodzący początkowo na drugą stronę rdzenia kręgowego, a następnie przez wzgórze i kończący się w obrębie zakrętu zaśrodkowego kory płata ciemieniowego. Włókna przewodzące czucie dotyku i położenia biegną przez sznury tylne rdzenia kręgowego po tej samej stronie, po czym przechodzą przez wstęgę w rdzeniu przedłużonym, wzgórze i również kończą się w korze mózgowej płata ciemieniowego. Szlak ten nazywany jest wstęgowym. Okazało się jednak, że pomimo istnienia wspomnianych wyżej dróg przewodzenia czucia, wiele innych włókien, szczególnie związanych z czuciem dotyku, ucisku oraz położenia wstępuje do centralnego układu nerwowego także innymi drogami, co wyjaśnia, dlaczego niekiedy pacjenci z całkowitym uszkodzeniem dróg czuciowych wykazująniewielkie zaburzenia czucia w badaniu klinicznym. Wszystkie zaburzenia czuciowe mogą być podzielone na dwie grupy: wytwórcze i ubytkowe. Zjawiska wytwórcze obejmują uczucie mrowienia, pieczenia, zaciskania czy kłucia. Uważa się, że są one wynikiem ektopowego wytwarzania salw impulsów nerwowych w miejscu obniżonego progu pobudliwości neuronu wzdłuż drogi czuciowej we włóknach obwodowych lub ośrodkowych. Zjawiska ubytkowe wynikają z utraty funkcji czuciowych, a cechują się zmniejszeniem lub zniesieniem czucia na określonym obszarze, co najczęściej objawia się drętwieniem. Uważa się, że aby ubytek czucia mógł być stwierdzony w badaniu fizykalnym, ilość nieczynnych włókien nerwowych musi przekraczać 50%. Zjawiska wytwórcze czuciowe określa się terminem parestezje i dyzestezje, a zmniejszenie lub zniesienie czucia skórnego odpowiednio terminami hipoestezja lub anestezja. Parestezje oznaczają wrażenia czuciowe mimo braku bodźca, natomiast termin dyzestezje określa wszystkie rodzaje wrażeń wytwórczych. Hipoestezja oznacza osłabienie wrażeń czuciowych w odpowiedzi na specyficzny bodziec, a anestezja całkowite zniesienie czucia. Termin hiperestezja, czyli przeczulica oznacza nadmierne odczuwanie wrażeń w odpowiedzi na umiarkowane bodźce. Z czuciem bólu związane są terminy: hipoalgezja i hiperalgezja. Pierwszy oznacza zmniejszenie odczuwania bólu, a drugi przeczulicę bólowa. Ponadto z czuciem bólu związany jest także termin allodynia, który oznacza sytuację, w której bodziec nie powodujący bólu staje się bolesny i dręczący. Termin hiperpatia natomiast obejmuje zjawiska określane jako hiperestezja, allodynia i hiperalgezja.

1.1. Badanie czucia powierzchownego i głębokiego

Badanie czucia jest badaniem subiektywnym, to znaczy opartym na współpracy ze strony osoby badanej. Obejmuje badanie czucia bólu, dotyku, wibracji i temperatury.

Czucie bólu bada się za pomocą igły. Nakłuwa się delikatnie badaną okolicę z częstotliwością około 1 ukłucie na sekundę i poleca się badanemu, aby określił czy czuje ukłucie i gdzie. W ten sposób nakłuwając kolejne miejsca, określa się okolicę z ewentualnymi zaburzeniami odczuwania bólu.

Obszary zniesienia czucia najlepiej ustala się przesuwając się od obszarów zniesionego czucia do obszarów prawidłowych.

Czucie dotyku bada się najczęściej zwitkiem waty. Dotyka się kolejne miejsca w badanym obszarze i poleca się badanemu, aby z zamkniętymi oczami wskazał każde dotkniecie.

Czucie temperatury sprawdza się poprzez dotykanie skóry na kilka sekund buteleczkami z ciepłą i zimną wodą. Wystarczy, jeśli badany określi jako ciepłą, wodę o temperaturze około 36° C, a jako zimną, wodę o temperaturze około

3