img169 (14)

I 16    2. PODS TAWY PS/C7.I LNIC I WA

go) brzegu tergitu, aż do wystąpienia barwy żółtej na całej jego powierzchni, co jest charakterystyczne dla wielu południowych ras pszczół. Niektóre rasy południowe mają także żółto ubarwioną grzbietową część śródtułowia.

Dawniej w hodowli przypisywano dużą wagę ubarwieniu pancerza psz-c/oły, doszukując się w tym jednoznacznego wskaźnika czystości rasowej, zwłaszcza ciemnych pszczół północnych. Obecnie wiadomo, że w takich przypadkach oparcie się tylko na ubarwieniu często nie wystarcza. W odróżnianiu ras geograficznych, czy określaniu linii hodowlanych dobrze służy zespół cech morfologicznych.

2.3.3. Głowa

Głowa (caput) ma kształt sercowatej puszki, z przodu wypukłej, a z tyłu nieco wklęśniętej. Po bokach głowy mieści się para dużych oczu złożonych. W górnej jej części znajduje się troje oczu prostych tak zwanych przyoczek

Kyc. 2.3.3.a. Głowa pszczoły robotnicy (wg Snodgrassa): A - widok z przodu; B - widok z tylu; I - przyoczka; 2 - ciemię; 3 - oczy złożone; 4 - czułki; 5 - nadustek; 6 - podbródek; 7 -żuwki zewnętrzne szczęk; 8 - części składowe wargi dolnej; 9 - żuwaczki; 10 - warga górna; I I - policzki; 12 - czoło; 13 - potylica; 14 - otwór potyliczny; 15 - podbródek; 16 - pieniek szczękowy; 17 - języczek; 18 - głaszczek wargi dolnej; 19 - przyjęzyczki; 20 - zapoliczki; 21 kotwiczka; 22 - błona elastyczna; 23 - część wewnętrznego szkieletu głowy

(oce/li). Pośrodku przedniej części głowy osadzone są ruchliwe czulki (anten-nae), zaś w partii dolnej, nieco zwężającej się - narządy aparatu gębowego.

Górna część puszki głowowej nosi nazwę ciemienia (vertex), a jej boki policzków (genae). Poza tym na przedniej jej stronie rozróżnia się czoło (frons) i nadustek (clypens). Od tylnej strony w puszce głowowej rozróżnia się potylicę (occiput), przechodzącą po bokach w zapoliczki (postgenae) i duży otwór potyliczny (foramen occipitale, magnum). Ryc. 2.3.3.a.

Puszka głowowa pszczoły wzmocniona jest dwoma wewnętrznymi mostkami szkieletowymi, biegnącymi od przedniej do tylnej części głowy.

2.3.3.I. Czułki

Podobnie jak u wszystkich owadów błonkoskrzydłych, czułki pszczół samic (robotnic i matek) składają się z dwunastu członów, samców zaś - trutni -z trzynastu (Ryc. 2.3.3.1.). Człon podstawowy, zestawiony ruchomo z głową, nosi nazwę trzonka (.scapus); jest on znacznie dłuższy od pozostałych; drugi człon - nóżka (pedicellus) jest wąski. U samic pozostałe człony są do siebie podobne kształtem i wielkością, u trutni natomiast trzeci i czwarty są krótsze od pozostałych. Tych dziesięć (względnie jedenaście) członów jako całość nosi nazwę wici (Jlagellum).

Czułki pszczół odgrywają w jej życiu ważną rolę jako narząd czucia, dotyku i węchu.

2.3.3.2. Narządy aparatu gębowego

Otwór gębowy pszczoły otoczony jest narządami gębowymi typu gryząco-ssącego (Ryc. 2.3.3.2.a.).

Warga górna (labrum), jest to nieparzysty płat ograniczający otwór gębowy z przodu; stanowi ona jak gdyby przedłużenie nadustka, z którym jest ruchomo połączona. Ma ona kształt wydłużonego prostokąta; zewnętrzna