img187 (11)

wy, a stąd do odpowiednich narządów artykulacyjnycł Pobudzenie tych narządów powoduje wykonanie prze nie odpowiednich ruchów, tj. wymówienie słów, skła dających się na odczytywany tekst.

Czytanie głośne rozumiane jako mówienie teksti polega na zespolonym działaniu trzech aparatów mówienia: oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego

Narząd oddechowy wytwarza prąd, strumier powietrza zaczerpniętego przy wdechu. Narząd ter składa się z płuc, oskrzeli i tchawicy. Ważną funkcję pełni tu przepona wraz z innymi mięśniami klatki piersiowej. Ruchy przepony i owych mięśni regulują pojemność klatki piersiowej w czasie oddychania. Przy wdechu przepona opuszcza się, powiększając dzięki temu pojemność klatki piersiowej i objętość wdychanego powietrza, przy wydechu zaś podnosi się, zmniejszając jej pojemność i wypychając nagromadzony w czasie wdechu słup powietrza. Wypchnięte w czasie wydechu powietrze stanowi „surowiec” — materiał, z którego powstaje dźwięk.

Sposób oddychania bywa dwojaki. Pierwszy —- to oddychanie brzuszne (głębokie), w którym biorą udział głównie dolne partie klatki piersiowej. Drugi — to tzw. oddychanie piersiowe (płytkie), przy którym rozszerzają się przede wszystkim górne partie klatki piersiowej.

W czasie mówienia lub głośnego czytania mamy dcl czynienia (a przynajmniej powinniśmy mieć) z oddy-1 chaniem piersiowo-brzusznym (z przewagą piersiowe-! go), przy czym wdech jest krótki, a wydech — stano-! wiący tworzywo mówienia — długi.

Powietrze zaczerpnięte w czasie wdechu musi mieć! dość dużą objętość, aby, przekształcając się w wydech,! mogło przekazać słup powietrza wystarczająco długi! do wygłoszenia frazy. Przy prawidłowym mówieniu!

mwaniu wydechem nie wykorzystuje się całego powietrza otrzymanego przy wdechu. Zostaje i- pewien zapas, dzięki czemu zyskuje się możli-

■    i iegulowania oddechu zależnie od długości wyma-

I frazy oraz zabezpieczenia ciągłości i płynności i-ma. Przerywanie frazy oddechem na skutek bra-i onetrza jest męczące dla osoby mówiącej i nie-

■    one dla słuchaczy.

■    i młodsze nie mają jeszcze wyrobionych prawi-' li nawyków operowania oddechem: nie umieją

■    • piłować, mówią wyczerpując często cały zapas m idi/o zgromadzony w czasie wdechu i na skutek ' ■ l.i u lezą wypowiedź na nowym wdechu, „połykali" Iowa, na których wymówienie nie starczyło po-<r 'lutego i nie ma jeszcze nowego budulca powietrzni," W związku z tym, do ważnych zadań w począt-" ¹ nauki czytania należy nauczenie dzieci prawidło-•' posługiwania się aparatem oddechowym. Można

*i ■ upiąe za pomocą różnych ćwiczeń oddechowych, ¹    >> wykorzystując śpiew, zwłaszcza naukę piose-

"    ¹ lal wy ni artykulacyjnie tekście i w odpowiedniej

Hu ¹¹ *' * i koli głosu. Szczególnie ważne jest tutaj doli*' "Wimic pauz wdechowych do długości frazy lub f'"¹ •••••ulu tekstu.

•"o pi/yklad podziału tekstu przewidzianego do

I* ......Ic/.ylunia na pauzy wdechowe (poziom klasy

I I "l*H' In elementarzowym i klasy II):

WIEWIÓRKA I ORZESZKI m .fu/ki

Każde dziecko niesie orzeszka | dla wiewiórki, | co w parku mieszka. ||

D. Gellnerowa

23