img939 (4)

albo [zż]

zż (zrz) lub sż (srz)

albo [»ż], por.:

z życzeniami — [^jyćeńam’i] albo [^jyćeńam’i] zrzec się — [zżec śeu] albo [*żec śeu] głos żony — [guoz żony] albo [guo^jonyj odgłos rzeki — |odguo^j.ck’i] albo [odguo^|ek’i]

albo [sć]

zcz-scz

albo [sć], por.:

Z czekolady — [^Jekolady] albo [^ekolady]

sczerniały — [sćerńauy] albo [sćerńauy]

los człowieka — [lo^yuov’ieka] albo [lo^uov’ieka]

zdż - sdż

albo [z3] "•* albo [Ż3]

przez dżunglę — [psez3uQgleu] albo [pśe^Juljgleu] cios dżudoki — [ćóz3udok’i] albo [ćó^3udok’i]

Charakteryzując koartykulacyjnie motywowane asymilacje głoskowe pod względem miejsca czy sposobu artykulacji, warto zwrócić uwagę także na możliwość pojawienia się w tekstach szczelinowych głosek półotwartych nosowych typu [nj], [n], [n]. Wspomniałem już o nich, omawiając problem samogłosek nosowych we współczesnej polszczyźnie mówionej. Wszystkie wymienione tu dźwięki wariantywnie pojawiają się względem półotwartych nosowych wymawianych ze zwarciem artykulatorów w jamie ustnej [m], [n] lub [n] lub alternują z glajdami nosowymi [u] ewentualnie [jj w pozycji przed spółgłoskami szczelinowymi. Reguły są następujące:

najczęściej [nr]]

m + w ;f

'"**■ [m] albo [u], por.:

tramwaj — [tran]vaij albo [tramyaij, albo [trauyaij amfora — [an]fora| albo [amfora], albo [aufora]

najczęściej [rT]]

"*■ [u] albo [n], albo [n], por.:

konwalia— [kon]varia] albo [kouval’ia], albo [konval’ia], albo [konval’ia]

konfident— [korrjf ident] albo [kouf ident], albo [konfident], albo [konfident]

n + z\ s; chi

najczęściej [u]

[n] albo [n], por.:

enzym — [euzym] albo [enzym], albo [enzym]

konstruktor— [koustruktor] albo [konstruktor], albo [konstruktor]

bronchit— [broux’it] albo [bronx’it], albo [bronx’it]

_____► najczęściej [u]

n + ż; sz -=z~Z.\

*■ [n] albo [n], por.:

oranżada — [orauźada] albo [oranżada], albo [oranżada] rynsztok — [ryuśtok] albo [rynśtok], albo [rynśtok]

„ najczęściej [u]

n + si', zi

[n] albo [n], albo [ń], albo [T], por.:

w transie —

[^Jrauśe] albo [fjranśe], albo [|Jranśe], albo [ftrańśe], albo [fjrajiśe]

Obserwacja cytowanych wyżej reguł prowadzi do wniosku, że sonantycz ny segment poprzedzający spółgłoski szczelinowe może być wariantywnie realizowany. Najczęściej w wyniku upodobnienia pod względem sposobu arly kolacji w omawianym kontekście pojawiają się dźwięki wymawiane ze szczeliną [u], flT)], [n] lub [n]. Możliwe jest jednak pojawienie się dźwięków |m|, |n|, |n| lub [ń] wymawianych ze zwarciem artykulatorów w jamie ustnej, a więc niezależnie od bezpośrednio potem występującej głoski szczelinowej.

Omawiając upodobnienia głoskowe ze względu na miejsce i sposób arly kolacji, warto zwrócić uwagę także i na konteksty, w których występupi głoski |r)| oraz |rj’ |. fharnkteiyzupie zasób i kryteria klasyfikacji spółgłosek polskich,