IMG 16

JOO PC

form lit. i współtworzy narzędzia ich analizy, zajmuje się elementami —* konwencji literackiej, ale nie pyta o jej status historyczny. P. historyczna różni się od opisowej tym przede wszystkim, że rezygnuje z typologii i systematycznego opisu form lit., na pierwszym planie zaś umieszcza problem ich przekształceń i rozwoju, metodami postępowania zbliża się więc do —» historii literatury. Interesuje ją funkcjonowanie form w danym okresie, a także powiązana z nimi świadomość literacka, rekonstruuje więc nie tylko —* poetykę immanentną, poddaje analizie także —* poetykę sformułowaną. P. historyczna, której zasadniczy cel stanowi analiza systemów form lit. w poszczególnych epokach, jest stosunkowo niedawno ukształtowaną dziedziną nauki, jej zapowiedzi pojawiły się pod koniec XIX w., pionierem był uczony rosyjski

A.    Wiesiołowski. P. opisowa stanowi zaś najwcześniej rozwiniętą, znaną już starożytności, dziedzinę teorii literatury, zawsze jednak występowała w powiązaniu z elementami normatyw-ności (—* poetyka normatywna). Najistotniejszym dziełem tego rodzaju jest Poetyka Arystotelesa. Do końca XVIII w. rozważania z zakresu p. opisowej, powiązane z postawą normatywną, stanowiły podstawowy dział nauki o lit. Współcześnie p. jest zróżnicowana metodologicznie, najbardziej zaawansowane są kierunki wykorzystujące zdobycze współczesnego językoznawstwa (—» poetyka generatywna, —» poetyka lingwistyczna).

Lit.: B. Tomaszewski. Teoria literatury. Poetyka, 1935; W. Żyrmunski, Wstęp do poetyki, 1934; K. Wóycicki, Historia literatury i poetyka, 1914; A. Wiesiołowski, htoriczeskaja poetika, 1940; M.R. Mayenowa. Poetyka opisowa, 1949: Trzy poetyki klasyczne, oprać. T. Sinko, 1951;

B.    Markwardt, Geschichte der deulschen Poetik, t. 1 — 5, 1956—1967; Poetics, Poetyka, Poetika, t. 1—2, 1961 — 1966; H. Bayerdórfer. Poetik ais sprachtheoretisches System, 1967; M.R. Mayenowa. Poetyka teoretyczna, 1974; I. Culi er, Structuraiist Poetics, 1975; Pite tyka okresu renesansu. red. E. Samowska-Temeriusz, 1982. mg

Poetyka gcaeratywna (ang. generative poetics.

mentów pozostających < przy zastosowaniu odpow racji przekształcania i kc mentów. Celem dociekań rekonstrukcja stanu wyjś tuaru elementarnych jedn i repertuaru reguł umożli nich mniej lub bardziej n cji; 2. odtworzenie dróg nia dzieła: kolejnych ak elementów, a więc swęg< cesów decyzyjnych autor analizy p.g. dąży do wy< łony indywidualnych rc jednostek literackich on rycznych wspólnych cs reprezentującyh rozmaił odmiany gatunkowe. P obejmuje, jak dotąd, prz znę —* świata przedstaw do stosunkowo prostycl skon wencjonal izowanycł jednostki tematyczne i zi charakter standardowy; sowań p.g. pozostaje I językowo-stylistyczna ut zorganizowaniu. Prograi zwłaszcza w literaturo; francuskim w I. 60-tycl semiologicznej (-» semi do tradycji —* rosyjski szczególności do końce W. Szkłowskiego, a ta gatunku fblkiorystyczi przez W. Proppa w klas; bajki (1928). Główne je dla p.g. stanowiło języł no-transformacyjne mają matyce generatywnej N. rolę w kształtowaniu są mów odegrały w szczegó nia —» gramatyki tekstom logiczne koncepcje — su nia. a następnie tekstu), poprzedzających ją odmi nej, że w mniejszym sto] samego tekstu lit harrlń