IMG51 (6)

chizin; Tragedia-Mechanizm-Radykafizm; Komecb'a-Oijj| nicyzm-Konserwatyzm; Satyra-Kon tekst ualizm-Libera. lizm. Należyjednak zwrócić uwagę, iż Wbite wyraźnie pod. kreślą, że związki te nie powinnyJiyć uważaneza konieczne. Zazwyczaj bowiem w dziełach wielkich historyków mamy do czynienia z pewnym napięciem, które wynika z konfliktu po. między sposobem kreowania fabuły, sposobem aigumento-wania a implikacją ideologiczną, które - według modelu -wzajemnie sobie nie odpowiadają. Na przykład w O demokracji wAmeiyce Alexisa de Tocqueville ujawnia się napięcie pomiędzy fabularyzacją tragiczną, mechanistyczną strategią argumentacji i deklarowanym liberalizmem. Z kolei Michę-let fabularyzował historię Francji do czasów Rewolucji Francuskiej na sposób romansowy, łącząc ją z idiograficzną (czy formistyczną) strategią wyjaśniania, za czym powinny postępować przekonania anarchistyczne. Jednakże sama narracja ujawnia przekonania liberalne francuskiego historyka.

m

W kolejnych artykułach i książkach White rozwijał i modyfikował swoją teorię, jednak kluczem do niej pozostaw) stwierdzenie, że myślenie o świecie ma charakter narracyj* j ny, a opowiadanie jest podstawowym sposobem ujmąwania rzeczywistości, sposobem porządkowania, organizowania i wyjaśniania otaczającego świata. White pytał: czy to świat przedstawia się nam jako dobrze napisane opowiadanie, czy to my przedstawiamy go w takiej formie? Jeżeli prawdziwa] jest supozycja druga, to rozpatrując kwestię narratywizacji, musimy wziąć pod uwagę osobę narratora, jego „punktu widzenia” i etykę. Czy możliwe jest ponadto narratywizo-wanie bez moralizowania? Jaki rodzaj wglądu w istotę rzeczywistych wydarzeń daje narracja? Roland Barthes wielokrotnie podkreśla! uniwersalność opowiadania {ricit). O po wiadanie, jak pisał, narodziło się wraz z historią ludzkości i jest wszechobecne, jak samo życie.²³ Idąc śladem francuskiego krytyka, White również ujmuje opowiadanie jako pewien metakod; ludzki powszechnik, dzięki któremu mogą być przekazywane transkulturowe treści.

White podkreśla, że nie doświadczamy naszego życia w formie narracji, nie „przeżywamy” opowieści, ponieważ realne wydarzenia nie prezentują się w takiej formie. Innymi słowy, pole zdarzeń w naszym życiu jest równie bezkształtne, jak pole źródeł historycznych badane przez historyka. Rzeczywist.ość-jest czystym, pozbawionym sensu strumieniem zdarzeń. Przeszłość jako taka nie może być przez nas zrozumiana, gdyż sama w sobie jest ona zbiorem nieznaczą-cych faktów, stanów rzeczy i wydarzeń, amorficznym chaosem danych. Histeryk przekłada więc „prozę” przeszłości historycznej na „poezję” historiografii, a cztery tropy służą 'mu za wygodne narzędzia owej translacji.

Idąc śladem Barthes’a, White twierdzi, że historia jest dostępna tylko poprzez język. Jest ona rodzajem dyskursu, specyficznym użyciem języka, który zawsze znaczy więcej, niż literalnie mówi, i ma charakter metaforyczny. Dzięki strategiom retorycznym dyskurs rozwija się poprzez nadawanie nazw i tożsamości rzeczom, które wydają się być „obce" lub „inne”. W przypadku specyficznych zdarzeń z przeszłości dyskurs dostarcza słownictwa oraz zestawu pojęć służących do identyfikacji, określania i klasyfikowania tych „dziwnych” rzeczy, a zatem jest on sposobem „ujmowania” (pojmowania) rzeczy poprzez język. Historia (historiografia) rozumiana jako dyskurs sama zatem wytwarza swój przedmiot badań.

¹¹ Zob. Roland Barthes, „Wstęp do analizy strukturalnej opowiadań*, pne-łożyła Wanda Błońska, w: Studia z (torii literatury. Anśimm ka Literackiego*, 1.1, pod redakcją Michała Głowińskiego i Henryka Martieww cm. Wrocław: Ossolineum, 1977. s. 156.