IMG 51

236 • Medon

236 • Medon

Medea

wielu przygód, aż zatrzymali się na wyspie —» Feaków i tam Jazon zdecydował się na ślub z M. Dopłynęli wreszcie do Jolkos w -> Tesalii. Pelias, wbrew temu, co obiecywał, nie chciał oddać władzy. Jego córki, za namową czarodziejki M., we śnie podcięły mu gardło, wierząc, że M. przywróci mu życie, wymieniając jego krew na eliksir młodości. Później syn Peliasa, Akastos, wypędził M. i Jazona z Jolkos. Schronili się u króla —> Koryntu —»Kreona. Jazon, ciągle dążący do zdobycia władzy, nagle zainteresował się -»Kreuzą (-»Glauke), córką króla. Kreon zgodził się nawet na ich ślub, ale nie przewidział reakcji M., która opuszczona przez Jazona pragnęła tylko zemsty. Zabiła Glauke, zabiła także synów swoich i Jazona, po czym schroniła się u króla Aten —»Ajgeusa, obiecując, że przywróci mu młodość. Gdy spostrzegła, że jego syn -» Tezeusz przestrzega ojca przed nią, chciała go zabić. Ajgeus przeszkodził zbrodni, a M. musiała opuścić Ateny, i Udała się do Italii, gdzie była uznaną czarodziejką; podawano także inne zakończenie jej dalszych losów. * W starożytności powstało wiele malowideł wazowych ze sceną z życia M., np. Medea zabijająca syna (IV w. p.n.e., obecnie w Luwrze, Paryż). W Muzeum Narodowym w Warszawie zachował się miedzioryt G. Bonasonego Historia Jazona i Medei (XVI w.). M. stała się bohaterką zachowanej tragedii Eurypidesa, Medea (432 p.n.e.). Także rzymscy autorzy pisali tragedie pod tym tytułem, np. Akcjusz (170-85 p.n.e.), Owidiusz (43 p.n.e-18(17?) n.e.), niestety, nie-zachowane. Sztukę Medea, powstającą pod wielkim wpływem tragedii Eurypidesa, napisał Seneka Filozof. W czasach nowożytnych dramat sceniczny o tym samym tytule stworzył m.in. R Corneille (1635). Ukazały się również przekłady tragedii Eurypidesa, w tym Medei, np. J. Kasprowicza, t. I-III (1918), J. Łanowskiego (1967). M. była postacią tragiczną, owładniętą pragnieniem zemsty i to pragnienie zdominowało jej życie, dlatego była zdolna do popełnienia najokrutniejszej zbrodni - zbrodni dzieciobójstwa. Patrz także Erato, Feres, Talos, Tessalos.

Medon,¹ herold zalotników na wyspie Itaka, który doniósł -» Penelopie, żonie -»Odyseusza, o zasadzce przygotowywanej na jej powracającego z wojny trojańskiej męża.

Z tego powodu Odyseusz darował mu życie w czasie rzezi zalotników, pamiętając też o tym, że jemu powierzył opiekę nad -* Telemachem, kiedy wyruszył na wojnę. ² Było kilka postaci mitologicznych o tym imieniu, wśród nich syn -> Elektry i Pyladesa. Patrz także Hera, Kodros, Oileus.

Melanippe • 237

Meduza, córka —> Keto i —» Forkysa, jedna z trzech —» gorgon, jedyna śmiertelna. Za romans z —» Posejdonem w świątyni —> Ateny bogini mądrości zamieniła ją w potwora z wężami zamiast włosów, mającego przerażająco brzydką twarz z ogromnymi kłami, płaski nos, wzrok zamieniający wszystko w kamień. Pokonał ją —» heros —> Perseusz; uważając, by nie spojrzeć jej w twarz, patrzył jedynie w odbicie M. w swej tarczy. Obciął jej głowę, z której wyskoczyli —» Pegaz i rycerz —> Chrysaor, synowie Posejdona. Głowę M. Atena umieściła na swojej —» egidzie, zwanej gorgonejon, którą odstraszała wrogów. (Według innej legendy to —> Hefajstos umieścił głowę M. na tarczy wykonanej ze skóry kozy —> Amaltei). • Ze starożytności pochodzą antyczne figurki, reliefy, malowidła, mozaiki, a nawet dzieła sztuki kowalskiej, przedstawiające wizerunek M. Słynna jest Meduza Rondanini (rzymska kopia Meduzy Fidiasza, pochodząca z tarczy Ateny Parte-nos, 438 p.n.e.) przechowywana w Museum Antiker Klein-kunst w Monachium. W czasach nowożytnych powstał słynny obraz Głowa Meduzy P.P. Rubensa (1614, Kunsthi-storisches Museum, Wiedeń). L. Różycki skomponował operę Meduza (Warszawa 1912). W zoologii meduzą nazywa się morskie zwierzę z typu jamochłonów, które ma galaretowate ciało w kształcie dzwonu lub parasola oraz długie macki. Patrz także Andromeda, Atlas, Danae, Echidna, Kakus, Kefeus, Polidektes.

Megajra, Megera, jedna z trzech —> erynii, bogiń zemsty.

Siostra —> Alekto i —> Tejsifone. Patrz także eumenidy, furie. Megapentes, syn króla —» Sparty —> Menelaosa ze związku z niewolnicą Pieris. Był bratem Nikostratosa.

Megara, córka króla Teb —» Kreona, który wydał ją za —» Heraklesa w nagrodę za jego zwycięstwo nad królem —> Er-ginosem z Orchomenos, któremu Tebańczycy musieli płacić daninę za to, że ich pokonał. Małżeństwo zakończyło się dramatycznie, gdyż ogarnięty z woli —» Hery szaleństwem Herakles zabił M. i dzieci, po czym odszedł na wygnanie. Tę zbrodnię opisał Eurypides w Oszalałym Heraklesie.

Melampus, brat Biasa. Pierwszy śmiertelnik, który otrzymał dar wieszczenia przyszłości. Leczył ludzi; wyleczył —» Ifi-klosa, syna Fylakosa, z impotencji. Uleczył także córki —> Projtosa z obłędu, a jedną z nich, Lysippe, pojął za żonę. Patrz także Teoklymenos.

Melanippe, ¹ córka króla Desmosa z —> Ikarii (lub —> Eoła) i Hippe. Uwiedziona przez —» Posejdona, została matką