IMG!45

stem kanalików; loża oraz stoliki były często wysokiej jakości bione intarsją; pokrywały je wzorzyste poduszki i tkaniny. form luksusowej ceramiki okresu archaicznego i klasycznego wyt^j rżana była właśnie na potrzeby sympozjonu: krater do mieszania wina z wodą, p&ykter do chłodzenia mieszaniny, dzbanki do rozlewania, mnogość pucharów do picia — różniących się kształtem, nazwą i cjalną funkcją. Przedstawienia zdobiące ceramikę są wizualnym komentarzem do świata wyobrażeń i zajęć klasy społecznej uczestniczącej w biesiadzie. Częste są sceny heroiczne, wojenne, zaczerpnięte z repertuaru poetyckiego, tak jak i obrazy z życia arystokracji: atletyka, polowanie, zaloty homoseksualne. Rzadkie są natomiast sceny pracy zajęć kobiecych, a także obrzędów religijnych. Rzecz jasna, szczególny nacisk położony był na różne elementy ucztowania bogów, herosów i ludzi współczesnych; znana nam ikonografia odzwierciedla całe spektrum czynności związanych z sympozjonem, od scen przyzwoitych aż po erotyczne i pijackie. Taki „metasympotyczny” komentarz do sympozjonu jest plastycznym odpowiednikiem autote-matyzmu, który napotykamy w utworach poetyckich orbitujących wokół wspólnego ucztowania; związana z tym ikonografia jest nadzwy-czaj różnorodna i skomplikowana¹.

Centralnym elementem sympozjonu pozostawała poeąja z muzycznym akompaniamentem. Występowała ona w dwóch zasadniczych postaciach, odpowiadających dwóm typom instrumentów używanych do akompaniamentu. Flet podwójny (aulos) byl instrumentem pola walki oraz poezji elegijnej; pośród instrumentów strunowych homerycka ld-tara ustąpiła miejsca barbitonowi, mającemu głębsze brzmienie. Wedle tradycji wynalazł go Terpandec Barbiton byl ulubionym instrumentem towarzyszącym poezji lirycznej, pełnił więc funkcję znaku rozpoznawczego poetów wyspecjalizowanych w utworach sympoąjal-nych (jak na przykład Anakreont). Formy poetyckie odpowiadały spontanicznemu współzawodnictwu okazjonalnych poetów. Dystych elegijny szczególnie pasował do twórczości om improwizacji rozwijającej się po okręgu: każdy biesiadnik po kolei rozwijał zadany temat. Skolion byl utworem o bardziej rygorystycznej formie. Krótkie utwo-

jrfurray

Człowiek i farmy życia społecznego

273

_{me 0} powtarzalnym metrum, śpiewane do prostych melodii, %ayą na podobne okoliczności wykonywania. Pierwsi poeci lirycz-"^akArchiloch, Alkąjos i Safona, przede wszystkim komponowali dla i i śpiewali własne utwory, a elegia, jak się wydaje, pozostawała ^gdniczo domeną amatorów. Z tych właśnie powodów pojawiają się _uczucia, osobiste doświadczenia relacjonowane w pierwszej osobie i bezpośrednie odwołania (w drugiej osobie) do publiczności W VI fleku wyłoniła się grupa zawodowych poetów, takich jak Mimnermos czy Anakreont, którzy udoskonalili technikę wypowiedzi poetyckiej j kontynuowali ten sam typ twórczości, nadając jednak poezji osobistej bardziej ogólny wymiarl°.

Wątki występujące w tych utworach odbijają zainteresowania grupy społecznej, jej arystokratyczny styl życia. Ihk jak ikonografia malarstwa wazowego, dotyczą heroicznych czynów wojny i miłości homoseksualnej. Często tworzono hymny, poważne albo żartobliwe, na cześć bóstw opiekujących się sympozjonem; ale i w hymnach nie odnajdziemy odniesień do rzeczywistych rytuałów religijnych. W świede tym nie ma ani rodziny, ani kobiet-obywatelęk; można wyrażać pragnienia seksualne, ale tylko wobec niewolnic czy tancerek. Polemiki albo wezwania do działań politycznych mogą wahać się pomiędzy zachętą do obrony „nawy państwowej” a zachętą do wojny domowej.

Taka tematyka opiera się na powstaniu specyficznej grupowej etyki, świata, którego uczestników łączą więzy wierności (pistis) i wspólne wartości. Sama aktywność sympotyczna jest siebie w pełni świadoma, a wśród pijących powstaje swoiste słownictwo związków towarzyskich, które streszcza samo słowo tym-posion. Pełny wyraz tego języka znajdziemy w dziełach Alkąjosa, tworzonych z myślą o śpiewaniu podczas spotkań towarzyszy (ketami) należących do arystokracji Mityleny około 600 roku p.n.e. Kontekst jest po części homerycki, wielkie domostwo lśni od brązowych zbroi; jednak nacisk położony na „wino, kobiety i śpiew” (tu po raz pierwszy zestawione razem) ujawnia nowy typ euphrosyne. Fbnkcja grupy nie polega już na walce z zewnętrznym wrogiem w stabilnym kontekście społecznym, lecz na umocnieniu jedności działania w obrębie polis na rzecz obrony

10 Reitzenotein, 1983; Gentili 1984,

1

Lwarrague, 1987.