EN ISO 14688-1:2002
5.5 Oznaczanie barw gruntu
Barwa gruntu, choć zależy od warunków lokalnych, często wskazuje na skład materiału i jego rozkład Ba pozwala rozróżnić grunty mineralne i organiczne. Informacje dotyczące barw gruntów organicznych i podano w 4.5.
Ponieważ wiele gruntów zmienia szybko swoją barwę na powietrzu, ważne jest, aby barwy określać na świeżo odsłoniętej powierzchni przy pełnym świetle dziennym. Przykładem jest grunt drobny zawierający tlenek żelaza, który w warunkach nawodnienia wodą słodką ma często barwę zielono-oliwkową, lecz na powietrzu szybko utleniając się, zmienia barwę na czerwoną. Zaleca się, aby zawsze odnotowywać takie zmiany barwy jak te w następstwie utleniania bądź wysuszania.
W celu poprawy zgodności opisów przez różne osoby wskazane jest stosowanie wzorcowej skali barw.
5.6 Oznaczanie wytrzymałości w stanie suchym
Wytrzymałość w stanie suchym dostarcza informacji o plastyczności gruntu, a zatem o jego zachowaniu i oznaczeniu jako pył lub ił.
W celu oznaczenia wytrzymałości w stanie suchym próbkę gruntu należy wysuszyć. Jej opór w czasie rozdrabniania lub sproszkowania pomiędzy palcami jest miarą wytrzymałości gruntu w stanie suchym. Rozróżnia się następujące wytrzymałości:
a) mała wytrzymałość w stanie suchym: wysuszony grunt rozpada się pod lekkim lub średnim naciskiem palców;
b) średnia wytrzymałość w stanie suchym: wysuszony grunt rozpada się pod wyraźnym naciskiem palców na bryłki, które nadal wykazują spoistość;
c) duża wytrzymałość w stanie suchym: gruntu wysuszonego nie można rozdrobnić pod naciskiem palców, a może być jedynie rozłamany.
UWAGA: Pył charakteryzuje się małą wytrzymałością w stanie suchym. Dużą wytrzymałość w stanie suchym wykazuje ił. Mieszanina iłu i pyłu ma na ogół średnią wytrzymałość w stanie suchym.
5.7 Oznaczanie dylatancji pyłu i iłu
Zachowanie się gruntów spoistych przy wstrząsaniu wskazuje na zawartość pyłu i iłu.
Wilgotną próbką o wymiarach 10 + 20 mm należy wstrząsać, przerzucając ją pomiędzy dłońmi. Próbka staje się błyszcząca na skutek pojawienia się wody na jej powierzchni. Przy naciskaniu próbki palcami woda znika. Zawartość pyłu lub iłu może być określona na podstawie czasu potrzebnego na pojawienie się wody przy wstrząsaniu i na jej zanikanie przy nacisku.
UWAGA: Woda pojawia się i znika szybko w przypadku pyłu. Wstrząsanie i nacisk nie dają efektu w ile. Im wolniej pojawia się woda na powierzchni próbki, tym mniejsza jest zawartość pyłu i tym większa zawartość iłu.
5.8 Oznaczanie plastyczności
W celu oznaczenia plastyczności (zwięzłości) wilgotną próbkę gruntu należy wałeczkować na gładkiej powierzchni, aby otrzymać wałeczek o średnicy około 3 mm, następnie zlepić go z powrotem i powtarzać wa-łeczkowanie do chwili, kiedy na skutek utraty wody nie daje się wałeczkować, a tylko zlepiać. Osiąga się w ten sposób granicę plastyczności.
a) Mała plastyczność: próbka wykazuje spoistość, lecz nie można wykonać wałeczka o średnicy 3 mm.
b) Duża plastyczność: próbkę można wałeczkować do uzyskania cienkich wałeczków.
UWAGA Mała plastyczność wskazuje na dużą zawartość pyłu, podczas gdy duża plastyczność odpowiada dużej zawartości iłu.
12