IMG NEW

14

dr. hab. Januszowi Prystromowi z Departamentu Studiów i Planowania - PISM Ministerstwa Spraw Zagranicznych; profesorowi dr. hab. Adamowi Danielowi Rotfeldowi, dyrektorowi Sztokholmskiego Międzynarodowego Instytutu Badań nad Pokojem - „SIPRI”; wiceministrowi spraw zagranicznych dr. Andrzejowi Towpikowi; pułkownikowi prof. dr. hab. inż. Lechowi Giermakowskiemu z Akademii Obrony Narodowej; profesorowi dr. hab. Marianowi Grzędzie, wicedyrektorowi Instytutu Filozofii i Politologii Uniwersytetu Szczecińskiego oraz recenzentom mej pracy — profesorowi dr. hab. Januszowi Stefanowiczowi, kierownikowi Zakładu Europejskich Stosunków Politycznych w Instytucie Studiów Politycznych PAN (promotorowi oraz kierownikowi naukowemu tej publikacji) i dr. Ryszardowi Ziębie z Instytutu Stosunków Międzynarodowych UW.

I. Zakres pojęciowy terminu „bezpieczeństwo”

1. Ogólne definicje bezpieczeństwa

Pojęcie „bezpieczeństwo” znane jest ludzkości od bardzo dawna, będąc jedną z centralnych kategorii antropocentrycznych (Kukułka 1982: 29). Występuje ono w wielu dyscyplinach naukowych: politologii i nauce o stosunkach międzynarodowych, prawie, ekonomii, socjologii, historii i psychologii (zajmującej się także nieuświadomionym bezpieczeństwem człowieka [por. Daco 1965: 91, 129], które łączy się z organicznikowską teorią homeostazy [por. Cannot 1932; Cofer, Appley 1972: 102, 307]). Bez wątpienia chyba można uznać, że nawet współcześnie w czasach rozwoju wielu dyscyplin naukowych bezpieczeństwo stanowi (szczególnie często w praktyce) złożony i trudny problem [Kenneth J. Twitchett, Strategies for Security: Some Theoretical Considerations, w: Twit-chett (ed.) 1971:2].

Pierwotne znaczenie etymologiczne

Definicje leksykalne utożsamiają bezpieczeństwo z brakiem zagrożenia i poczuciem pewności. Według Słownika języka poMfego/bezpieczeństwo to „stan niezagrożenia, spokoju, pewności”¹. Należy podkreślić, że etymologia słowa „bezpieczeństwo” w wielu językach (także w polskim) uwydatnia pierwotność poczucia zagrożenia w stosunku do poczucia pewności swego zabezpieczenia („bez pieczy”, czyli bez wystarczającej ochrony i analogicznie „securitas” = sine cura [łac.]; Stefanowicz 1984: 12 (przypis 6), por. także Rubin 1982: 648-657). W wielu publikowanych na Zachodzie leksykonach bezpieczeństwo określa się bardzo podobnie: stan i poczucie pewności, wolność od zagrożeń².

1

   Słownik języka polskiego. PWN. Warszawa 1978, t. I, 5. 147.

2

   Por.: Ryszard Zięba, Pojęcie i istota bezpieczeństwa państwa w stosunkach międzynarodowych. „Sprawy Międzynarodowe”, 1989, z. IG, s. 50; Cassełl's New English Dictionary. London 1964, s. 972; The Shorter Oxford English Dictionary on Historical Principles. London 1956, s. 1829; The Universal Dictionary of the English Language. London 1961, s. 1079; M. Davan, M. Cohen, M. Lallamand, Dictionnaire du franęais vivant. Paris 1972, s. 1091 m 1092; Noveau Larousse Universel. Paris 1969, vol. II, s. 618; Dictionnaire En-cyclopediąue Quillet. Paris 1965, s. 5287.