Kompendium Wiedzy geografii13

znajduje się też siedziba Światowej Rady Żydów, reprezentującej liberalnie myślące warstwy diaspory żydowskiej, a także syjonistów.

Obarczanie całych narodów odpowiedzialnością za antysemickie ekscesy jest tak samo błędne, jak uznanie wszystkich Żydów za winnych różnych niepowodzeń polityczno-gospodarczych niektórych państw. Podobnie fałszywa jest wiara w istnienie żydowskiego spisku mającego na celu zdobycie kontroli nad światem. (Patrz hasła: Syjonizm, Diaspora. Ksenofobia).

APARTHEID

Termin stworzony przez grupę afrykancrskich działaczy na początku lat czterdziestych XX wieku. Oznacza on w języku afrikaans (język białej ludności Afryki Południowej pochodzenia holenderskiego) „osobność, rozdzielenie*’. Apartheid jest identyfikowany z systemem politycznym istniejącym w Republice Południowej Afryki od 1948 roku do początku lat dziewięćdziesiątych. Była to doktryna i praktyka polityczna określająca ustawowo stosunki pomiędzy ludnością białą i kolorową na zasadach rozdzielenia (segregacji) ras, kulturowej odrębności ich rozwoju oraz dominacji białych w życiu polityczno-gospodarczym kraju. Początków tego systemu należy szukać już w 1913 roku (ówczesny Związek Południowej Afryki miał status dominium Wielkiej Brytanii), kiedy przyjęto LandActs, dekret zabraniający czarnej ludności posiadania ziemi, zaostrzony w 1936 roku. Apartheid jako oficjalna polityka państwowego rasiunu został ustanowiony po dojściu do władzy Partii Narodowej Daniela F. Malana w 1948 roku. W wydanych aktach prawnych (Population Re};istratinn Acls z 1950 r.) wszystkich mieszkańców RPA podzielono na trzy grupy: Bantu (wszyscy czarni Afrykanie), ludność kolorową (ludzie rasy nie-białej) i ludzi rasy białej. Później dołączono do lej klasyfikacji czwartą kategorię — Azjaci (głównie Hindusi i Pakistańczycy). Mieszkańcom „kolorowym” zakazano zawierania mieszanych małżeństw, zajmowania stanowisk w administracji państwowej i ograniczono ich prawa własności. Kolejna ustawa z 1950 roku, znana pod nazwą Group Areus Act. ustanowiła na obszarach miejskich rejony rezydencjalnc i biznesowe, oddzielne dla każdej z ras, przy czym ludziom należącym do innych ras nie wolno było lam mieszkać, prowadzić działalności gospodarczej oraz nabywać gruntów.

Wprowadzono strefy zamieszkania dla ludności kolorowej (swego rodzaju rezerwaty), których nic mogła ona opuszczać bez zezwolenia i dokumentów tożsamości. W 1971 roku status tych „rezerwatów” dla czarnych i innych „kolorowych” zmieniono i stworzono 10 państw pscudofcdcralnyeh, tzw. bantustanów. Dla tych obszarów wydzielono nikłą część budżetu państwa, co jeszcze bardziej umocniło politykę apartheidu. Bantustany stały się „sypialniami” ludności kolorowej, która dojeżdżała do pracy w dzielnicach białych. Bantustany zajmowały zaledwie 13% terytorium RPA, mimo że ponad 80% mieszkańców kraju było pochodzenia „nieeuropejskiego”. Na przedmieściach dużych miast wydzielono „strefy tranzytowe” oraz „strefy tymczasowego pobytu” dla „kolorowych” (np. Soweto pod Johannesbur-giem). Miały one typowe cechy getta. Charakteryzowały się nędzą mieszkańców, bezrobociem, brakiem opieki zdrowotnej, bardzo słabą infrastrukturą oraz stwarzały warunki do rozwoju wszelkich form patologii społecznej.

W roku 1966 apartheid został uznany pr/.cz Zgromadzenie Ogólne ONZ za zbrodnię przeciwko ludzkości, a w 1976 roku weszła w życie konwencja ONZ w sprawie karania zbrodni apartheidu.

Po 1990 roku, pod naciskiem organizacji międzynarodowych i państw demokratycznych oraz. w wyniku nałożonego embarga (nigdy w pełni nie przestrzeganego), a przede wszystkim pod wpływem narastających w kraju nastrojów .rewolucyjnych, doszło do zniesienia apartheidu. Biali obywatele RPA w referendum przeprowadzonym w 1992 roku opowiedzieli się za likwidacją tego systemu politycznego. Decydującym momentem było zwolnienie z. więzienia w lutym 1990 Nelsona Mandoli, przewodniczącego Afrykańskiego Kongresu Narodowego — człowieka utożsamianego z walką o prawa „kolorowych”, a także cieszącego się popularnością wśród mieszkańców pochodzenia europejskiego. Końcem apartheidu jako systemu politycznego były wybory przeprowadzone 27 kwietnia 1994 roku. Każdy mieszkaniec, bez względu na