kryzysy marokańskie (39)

;kam.

hcc Pan przyjąć, Panic Prezydencie, zapewnienie mego głębokiego szacunku.

Emilc Zola

iKLARACJA RZĄDÓW REPUBLIKI FRANCUSKIEJ I ZJEDNOCZONEGO KRÓLESTWA WIELKIEJ BRYTANII I IRLANDII W SPRAWIE EGIPTU I MAROKA UZGODNIONA W KWIETNIU 190-1 r. W LONDYNIE.'

(wyjątki)

Art. 1

Brytyjskiej Mości oświadcza, iż nic ma zamiaru zmieniać statusu politycznego '.c swej strony rząd Republiki Francuskiej oświadcza, że nic będzie utrudnia! dziali w tym kraju przez domaganie się, aby termin zakończenia okupacji brytyjskiej alony, ani też żadnym innym sposobem (...).

Art. 2

ncuski oświadcza, iż nic ma zamiaru zmieniać statusu politycznego Maroka. Ze ly, rząd JK Brytyjskiej Mości uznaje, że do Francji, szczególnie jako kraju Mocar-licząccgo z Marokiem na znacznej przestrzeni, należy czuwanie nad spokojem iju i udzielanie mu pomocy we wszystkich reformach administracyjnych, gospo-finansowych i wojskowych, których kraj len potrzebuje (...).

Art.. 3

JK Brytyjskiej Mości będzie szanował prawa przysługujące Francji w Egipcie na atów, konwencji i zwyczajów (...).

Art. 4

przywiązujące równic dużą wagę do zasady wolności handlu tak w Egipcie, jak ku, oświadczają, że nic dopuszczą w tych krajach do żadnej nierówności nu cci i innych opłat, jak i w ustalaniu taryf przewozowych na kolejach (...).

Art. 6

nicnia wolnego przepływu przez Kanał Sueski Rząd JK Brytyjskiej Mości iż aprobuje postanowienia traktatu zawartego 29 października 1888 r. (...).

Art. 7

licnia wolnego przepływu przez cieśninę Gibraltaru - oba Rządy ustalają nie do wznoszenia fortyfikacji lub jakichkolwiek budowli strategicznych na odcinku arokańskiego między Mclilla, a wzgórzami dominującymi nad prawym brzegiem znic. Postanowienie to nic stosuje się jednak do punktów okupowanych obecnie mię na marokańskim wybrzeżu Morza Śródziemnego Art. 8

ożywione szczerym uczuciem przyjaźni dla Hiszpanii biorą szczególnie pod sy, które wynikają z jej położenia geograficznego i posiadania przez nią teryto-okańskitn wybrzeżu Morza Śródziemnego, co do których Rząd francuski poro-Rządcm hiszpańskim. Rząd JK Brytyjskiej Mości zostanie powiadomiony tóry, w tym przedmiocie, może być między Francją i Hiszpanią zawarty.

, op. cit., s. 229-230.

Art. 9

Oba Rządy ustalają, iż użyczać sobie będą pomocy dyplomatycznej w wypełnieniu klauzul niniejszej deklaracji odnoszącej się do Egiptu i Maroka (...).

Artykuły tajne Art. I

W razie, gdyby jeden z dwóch Rządów został zmuszony, pod naciskiem okoliczności, do zmiany swej polityki w stosunku do Egiptu lub Maroka, zobowiązania wzajemnie przez nic zaciągnięte w artykułach: 4, 6 i 7 deklaracji z dnia dzisiejszego pozostaną nic naruszone (...).

Art. 3

Oba Rządy ustalają, że pewna część terytorium marokańskiego, przyległa do Mclilli i Ccuty i innych punktów oparcia, powinna w dniu, gdy Sułtan przestanie sprawować nad nią władzę, przejść do hiszpańskiej strefy wpływów i że administracja wybrzeża od Mclilli aż do wzgórz na prawym brzegu Sebu, wyłącznic, będzie powierzona Hiszpanii. Jednakże Hiszpania powinna uprzednio wyrazić formalnie swą akceptację postanowień artykułów 4 i 7 Deklaracji z dnia dzisiejszego i zobowiązać się do ich wykonywania. Ponadto Hiszpania zobowiąże się nic odstępować całości lub części terytoriów powierzonych jej władzy lub włączonych do jej strefy wpływów.

Art. 4

Gdyby Hiszpania, zaproszona do przyjęcia postanowień poprzedniego artykułu, uznała za stosowne uchylić się od nich, porozumienie między Francją i Wielką Brytanią w ujęciu deklaracji z dnia dzisiejszego będzie mimo to niezwłocznie zastosowane (...).

PROGRAM LIGI OJCZYZNY ARABSKIEJ Z 1905 r' (wyjątki)

Oto nasz program.

Pragniemy oddzielić się całkowicie od Turcji i utworzyć Imperium Arabskie obejmujące wszystkie azjatyckie kraje arabskie rozciągające się między swymi naturalnymi granicami, od doliny Tygrysu i Eufratu do Przesmyku Sueskiego i od Morza Śródziemnego do Morza Omanu .

Formą rządów będzie Sułtanat konstytucyjny, liberalny i postępowy, a naszym suwere-nem będzie Arab i muzułmanin. Wilajct Hedżasu z miastem Medyna aż do Zatoki Akaba będzie państwem niezależnym od naszego. Będzie ono pod zwierzchnictwem tymczasowym Kalifa powszechnego Islamu, którym również będzie Arab.

Będziemy respektowali autonomię Libanu, status quo w sanktuariach chrześcijańskich w Palestynie i w niezależnych księstwach Jemenu, w Ncddżic, w Iraku. Zachowamy na ich stanowiskach dotychczasowych urzędników - Arabów, podnosząc ich pensje do odpowiedniego poziomu i zapewniając im należytą emeryturę. Służba wojskowa trwać będzie dwa lata. Dochody z waqf będą wydawane na potrzeby samych waqf. Majątki należące do ' sułtana Abdul Hamida zostaną podzielone pomiędzy tych, którzy przyczynią się do wyba- i wicnia Ojczyzny Arabskiej. Ziemie nic uprawiane zostaną przydzielone pobliskim wsiom.

E. Rossi, Documenti sull'origine e gli sviluppi della guestione araba, Roma 1944, s. 5-6.