KSIĄŻKA (18)

^niWv'^w «T»*d*ł pngagąy w «ntew . natychmiast o«nm«*** ct ■

A> prwn>vh ^ilnUwh Idwwiiilcfo firmy —mnim bsós**°m “• l»*pr«wiitaii(« cłnprrynwnlu « odpoczynkami w c-» l^wwc-^v‘ Chodziło o wprnwartMim d«Ach intpiii rutałw po IO mmul pf*<l poKidnirm i dwu po południu. Jtauc^ilimy ich naiłrptwd i«c^to<*y odpoczynku Apimto. Zachęciliśmy do apuitu prasa >0 minut I wipfcMoki udawało sic to ■oMć'**.

Padania roapocsęto od jfdnrgo arapołu wiąaocąy. obejmującej trawia csc*ć    ich liczby. Rezultaty* ekapmmrnlu sachęcąjącę.

t9f>* od pocoątku. Sami robotnicy byli aadowokni, ajMiy—K zain-ter»b—mr eksperymentem. Szybko przyswoili zalecana im metodę odtKV.-vr.k-u. W efekcie saniłeb- prawic całkowicie symptomy pnygn^ hirnii ustała płynność kmdr. produkcja została utrzymana, a morale ułcfifeo poprawie. Takie natychmiastowe wynika me mogły być przypisane jedynie eliminacji zmęczenia fizycznego Podobna poprawa iijnąfit- bowacm u innych ■nąoacęy nie poddanych ekspery mentowi. «yp(y jednak robotnicy (objęci i nie objęci eksperymentem) dyskutowali na temat wyników doświadczeń. Zadowolone z wyników eksperymentu kierownictwo postanowiło objąć systemem okresowych odpoczynków wsz>-stłdch pracowników przędzalni. Pozwoliło to na mierzenie wpływu okresowych odpoczynków na wydajność w tym oddziale.

.W okresie od października 1923 r. do połowy lutego 1924 r. -pisał Maw - nastąpiła zadziwiająca zmiana. Stan psychiczny i fizyczne robotników ulegał stale poprawie. Poprzednio robotnicy czuli sic zmęczeni, a bodziec finansowy nie powodował wzrostu produkcji, natomiast teraz byli zadowoleni, gdyż przy pracy, która wydawała im sac łatwiejsza, otrzymywali premie, której przedtem nigdy nic dostn-walT. Wprowadzony system nie był jednak w pełni zadowalający. Wzbudzał niezadowolenie części kadry kierowniczej.

.Kończąc pracę, która została nam powierzona, zdawaliśmy sobie sprawę z tego. że nie wykryliśmy wszystkich przyczyn wysokiej płyn* naści kadr. Osiągniętych efektów nie mogliśmy przypisac wyłącznic wprowadzeniu okresów odpoczynkowych- Nieuniknione było prseoet równoczesne wprowadzenie wielu innych mimn. Na przykład z cała uwagą buchaliśmy wszystkiego, co robotnik chciał powiedzieć, nie* zależnie od treści jego wypowiedzi. W dodatku (...) interesowaliśmy

*. m.

S 340.

sic szczególnie tym, co mówiono przy wprowadzaniu zmian elrmpr-rymontalnych i pnsy wdralantu najlepszych metod wypoczynku

Pierwsze badania nad poprawa stosunków międzyludzkich ta-pocsatkowane przez K. Mayo, choć nie dały odpowiedzi na szereg pytań. pozwoliły na ustalenie kierunku dalszych studiów.

Najważniejsze kolejne eksperymenty miały miejsce w latach 1924-1932 w zakładach w Hawthome, na przedmieściu Chicago. W tym czasie były to największe zakłady towarzystwa Western Electric Company, które wchodziło w skład amerykańskiego systemu Bell Telephone Company. Zatrudniano tam wówczas około dwudziestu dziewięciu tysięcy robotników. Badania rozpoczęto w sytuacji, gdy kierownictwo przekonywało się, te klasyczne metody podnoszenia wydajności nie sa skuteczne, zaś wydajność pracy nie zawsze jest wprost proporcjonalna do wysokości płac, oraz te wynagrodzenie jest tylko jednym z wielu bodźców oddziałujących na pracowników. Pojawiły się symptomy sytuacji dewiacyjnych w Armie w postaci niskiego wzrostu, o czasem nawet spadku wydajności pracy, wzrostu płynności kadr, wzrostu zachorowalności, opór wobec poleceń kierowników, konflikty itp.

W tej sytuacji zaproszony wraz ze swoja grupa badawcza E. Mayo rozpoczął badania, wykorzystując klasyczne schematy badawcze. Eksperymenty polegały na ustaleniu wpływu intensywności oświetlenia na wydajność pracy. Nie dały one jednak zamierzonych rezultatów. El-ton Mayo pisał: .Grupa kompetentnych inżynierów z Western Electric nie chciała uznać porażki, gdy doświadczenia, których celem było wykazanie wpływu oświetlenia na pracę, zdawały się nie dawać wyników. Warunki do eksperymentu naukowego były pozornie spełnione: wydzielono pokój eksperymentalny i pokój kontrolny; w określonym czasie zmieniano tylko jeden z warunków pracy, wszystkie inne pozostawały bez zmian. Mimo to rezultaty były wątpliwe. [.„j W pokoju doświadczalnym polepszono oświetlenie i produkcja wzrosła. Jednakie wzrosła ona również w pokoju kontrolnym. I odwrotnie - w pokoju doświadczalnym zmniejszono siłę światła i produkcja znowu wzrosła. Równocześnie wzrosła produkcja w pokoju kontrolnym, gdzie oświetlenie nie uległo zmianie. Przeprowadzono wiele innych doświadczeń, ale żadne z nich nie dało przekonujących wyników. A wydawało się, ic tak łatwo określić wpływ oświetlenia na pracę"**.

Tunte. s. 341.

^U E. Mayo. Haiuthome i Wtstem SfccMc Owynny W: Tutirty iMukowjjcfc ywrfuew organiaatjL.,, «. 348.

ST