LastScan1

Zgodnie z planem 5-letnim produkcja odlewów w roku 1.970 w po równaniu z rokiem 1965 wzrośnie:

— z żeliwa szarego    — o ok. 42%

—    z żeliwa ciągliwego —    ze staliwa —    ze stopów miedzi —    ze stopów aluminium -

—    o ok. 50% —    o ok. 37% —    o ok. 51% —    o ok. 67%

— ze stopów' cynku — o ok. 29%

Średnio przewidywany wzrost produkcji odlewów do roku 1970 wynosi około 40%, tj. do 2250 tys. ton, w tym 275 tys. ton odlewów' zostanie wykonanych na liniach zautomatyzowanych, a 175 tys. ton na liniach kompleksowo zmechanizowanych.

IX. MATERIAŁY FORMIERSKIE I ICH PRZERÓBKA

1. Właściwości materiałów formierskich

Materiałami formierskimi nazywamy surowce i wyroby, które po odpowiedniej przeróbce i wymieszaniu służą do wykonywania form i rdzeni. Materiały formierskie dzielimy na główne i pomocnicze. Mieszaninę podstawowych i pomocniczych materiałów formierskich nazywamy masą formierską lub masą rdzeniową.

Do podstawowych materiałów formierskich zaliczamy piaski formierskie i gliny formierskie. Do materiałów pomocniczych — dodatki polepszające właściwości mas formierskich, chroniące przed przylepianiem się mas do modelu oraz przed przypalaniem się mas do odlewu.

Jakość i przydatność materiałów formierskich zależy od zespołu ich właściwości. Najważniejsze z nich to ziarnistość, ogniotrwałość i porowatość.

Ziarnistość jest cechą postaci ciał sypkich np. piasków formierskich, określona procentową zawartością ziarn o średnicach zawierających się w określonych przedziałach nazywanych frakcjami i ilością tych frakcji.

Ogniotrwałość, czyli odporność na działanie temperatury ciekłego metalu. Określa ją najniższa temperatura, w której występuje spiekanie się poszczególnych ziarn.

Porowatość jest stosunkiem wolnych przestrzeni między ziarnami piasku do ogólnej objętości danej próbki piasku.

Ponadto jakość materiałów formierskich określona jest takimi właściwościami jak:

—    rozszerzalność cieplna,

—    kształt ziarn (okrągłe, zaokrąglone, ostrokrawędziowe),

—    rodzaj powierzchni ziarn (gładka, chropowata),

—    ciężar objętościowy (nasypowy) w stanie suchym i wilgotnym.

O jakości glin formierskich decydują dodatkowo takie właściwości jak stopień pęcznienia, koloidalność i kleistość.

Stopień pęcznienia jest to zdolność glin do pochłaniania wody. Koloidalność jest zdolnością do tworzenia z wodą zawiesiny, co ułatwia rozprowadzenie gliny między ziarnami piasku.

Kleistość — zdolność do wymiany kationów Na⁺, K⁺, Mg^{+ t}' i Ca⁴"¹". Gotową masę formierską określają takie właściwości jak:

Technologia formy i rdzenia — 2