notatki018

przebiegu wychodni warstw skalnych), obsekwentne (płynące w kierunku przeciwnym do nachylenia warstw), resekwentne (o kierunku zgodnym z nachyleniem warstw, ale uchodzące do rzek subsekwentnych), insekwentne (dopływy rzek konsekwentnych nie wykazujące związku z budową geologiczną).

Jeziora, to naturalne, śródlądowe zbiorniki wodne powstające w zagłębieniu terenu, o brzegach ukształtowanych pod wpływem działania falowania i prądów wodnych; charakteryzują się stosunkowo powolną wymianą wody. Jeziora mają różne pochodzenie, kształty i rozmiary; zajmują powierzchnię od kilku m2 do kilkuset tysięcy km2 ; powierzchnia wszystkich jezior na świecie wynosi ok. 2,5 min km2, w Polsce - ok. 3,2 tys. km2.

Zlewisko, jest obszarem, z którego wody powierzchniowe spływają do jednego morza (z. morza) lub oceanu (z. oceanu).

Wody lądów wchodzą w cykl krążenia wody w przyrodzie (obiegu wody w przyrodzie), zamkniętego cyklu obiegu wody odbywającego się pod wpływem energii słonecznej oraz siły ciężkości. Fazami cyklu są: parowanie z powierzchni Ziemi, przemieszczanie się pary wodnej w atmosferze, kondensacja pary wodnej i opady atmosf., wsiąkanie wody opadowej w głąb powierzchni Ziemi, spływ powierzchniowy oraz odpływ podziemny. Pod wpływem promieniowania słonecznego woda z powierzchni oceanów i mórz (gł. źródeł wody w atmosferze) paruje, co powoduje tworzenie się chmur, a w konsekwencji - opadów atmosf.; z ogólnej sumy opadów prawie 80% trafia bezpośrednio do oceanów i mórz, a tylko 20% - na kontynenty. Część wody opadowej wyparowuje z powierzchni lądów z powrotem do atmosfery, część spływa po powierzchni do mórz jako odpływ powierzchniowy w postaci rzek, część natomiast wsiąka w grunt i przenika do wód podziemnych jako odpływ podziemny ku różnym naturalnym zbiornikom wody na powierzchni (źródła, mokradła, jeziora, rzeki, morza). Część wody wsiąkającej w grunt jest pobierana' przez rośliny i podlega transpiracji do atmosfery; część wody opadowej w postaci śniegu, lodu oraz lodowców (górskich i kontynent.) jest zatrzymywana na powierzchni (retencja) i okresowo wyłączana z obiegu. Zamknięty cykl krążenia wody między oceanem, atmosferą i kontynentami nosi nazwę dużego obiegu wody, krążenie wody pomiędzy atmosferą a kontynentem lub atmosferą a oceanem jest nazywane małym obiegiem wody; liczbowe ujęcie krążenia wody przedstawia bilans wodny Ziemi; ilość wody znajdującej się w ciągu roku w dużym obiegu jest stała i wynosi 577 000 km3.

OCEAN [łac. < gr.j, ocean światowy, wszechocean, wszechmorze, gł. część hydrosfery, powłoka wody morskiej pokrywająca 71% pow. Ziemi (powierzchnia oceanu wynosi 361 min km2). Wody oceanu są rozmieszczone nierównomiernie, na półkuli pn. zajmują 61%, na pd. - 81% pow.; objętość wód oceanu wynosi 1370,4 min km3 (bez mórz -1338,5 min), średnia głęb. 3704 m (największa w Rowie Mariańskim □ i 1 034 m). Ocean dzieli się umownie na 3 bądź 4 części (oceany): Ocean Spokojny, Ocean Atlantycki, Ocean indyjski oraz czwarty, wyróżniany niekiedy jako Ocean Arktyczny (Ocean Lodowaty Pn.}, który w przypadku podziału na 3 części jest wiiczany do Oceanu Atiantyckiego jako Morze Arkiyczne. Przylegające do kontynentów części oceanu, oddzielone od niego archipelagiem wysp, półwyspem iub progiem podwodnym, stanowią morza, a części oceanu półkoiiście wcinające się w głąb kontynentu, bez wyraźnego oddzieiania od oceanu zatoki. Granicą między oceanem a atmosferą ziemską jest poziom morza (poziom oceanu).