Obraz
0 (48)

210 KRÓLOWIE 5ZCZURÓW

na rzecz pokoju, w rzeczywistości był jednak również związany z wojną. W roku 1226 nadał Krzyżakom tytuł władców Prus, a Wielkiego Mistrza von Salzę obdarzył tytułem księcia Niemieckiego Świętego Imperium Rzymskiego. Jego zasługą była również reorganizacja Zakonu.

W roku 1229 Krzyżacy byli już na dobre usadowieni w Prusach. Zbudowali wiele murowanych fortec i narzucili siłą chrześcijaństwo pruskim tubylcom. W roku 1234 byli już całkowicie niezależni politycznie i nie uznawali niczyjego zwierzchnictwa z vyyjątkiem papieża. Poddali jego władzy swoje rozległe posiadłości, po czym otrzymali je od niego jako lenno. W rzeczywistości to oni, a nie papież, byli władcami Prus.

Po uzyskaniu poparcia papieża ranga Krzyżaków rosła jak nadmuchiwany balon. Wielu Niemców przenosiło się teraz do Prus, aby móc działać na nowym i potencjalnie lukratywnym teatrze wojennym. Migracja ta doprowadziła w konsekwencji do całkowitej germanizacji Prus. Rozwój handlu i przemysłu zastąpił ostatecznie konflikty zbrojne i Prusy stały się jednym z głównych ośrodków handlu. We wczesnych latach trzynastego wieku władza Krzyżaków rozciągała się już na większość południowego i południowo-wschodniego wybrzeża Bałtyku. W ciągu dwóch wieków Krzyżacy odcisnęli silne piętno na środkowej i zachodniej Europie. Przed utratą swojej potęgi ustalili militarny charakter Prus, który określał stams tego regionu przez kilka kolejnych stuleci.

Na początku szesnastego wieku los Krzyżaków pogorszył się. Polska usunęła ich z Prus Zachodnich i zmusiła do rządzenia Prusami Wschodnimi w charakterze swoich lenników. W roku 1618 władzę w Prusach objęła dynastia Hohenzollernów, co ostatecznie zakończyło samodzielne rządy Krzyżaków.

Mimo ciągłych walk o władzę w Prusach między Krzyżakami i Hohenzollernami, Hohenzollernowie zachowali znaczną część zakonu. Jeden z nich, Albert Brandenbur-ski-Anspach, zoscał nawet w roku 1511 jego Wielkim Mistrzem. Prusy Hohenzollernów przyjęły barny płaszczy krzyżackich (czarno-białe) jako swoje oficjalne barwy państwowe, zaś dwugłowy ptak krzyżacki stał się godłem narodowym Prus.

Podobnie jak inne zakony rycerskie z czasów krucjat, Krzyżacy zostali z czasem przekształceni w tajne stowarzyszenie, które w ich przypadku podlegało austriackiej rodzinie królewskiej Habsburgów, i w tej formie przetrwało do dziś.

Siła i wpływy Prus rosły nieustannie pod rządami Hohenzollernów. Stały się one twardym graczem na zagmatwanej arenie politycznej Europy. W osiemnastym wieku Hohenzollernowie związali się poprzez małżeństwa ze swoimi niemieckimi sąsiadami. Najbardziej rozsławiony przez historię Hohenzollern, Fiydeiyk II (bardziej znany jako Ftydeiyk Wielki), poślubił w wyniku starań swojego ojca w roku 1733 Elżbietę Krystynę z północno-zachodniego niemieckiego księstwa Brunszwik. (W roku 1569 dynastia brunszwicka utworzyła dynastię brunszwicko-luneburgską, która w późniejszych latach stała się dynastią hannoverską). Matką Frydetyka była Zofia Dorota, siostra hanowerskiego króla Jerzego II. Kilka pokoleń wcześniej, pradziadek Ftydeiyka Wielkiego poślubił Henriettę, córkę księcia orańskiego.

Pozbawione zazwyczaj związków uczuciowych małżeństwa polityczne nie zadowalały z reguły małżonków. Tak było również w przypadku małżeństwa Ftydeiyka

Wielkiego z Elżbietą Krystyną Brunszwicką. Fryderyk chciał poślubić jedną z panien z dynastii hanowerskiej, ale jego ojciec stanowczo się temu sprzeciwił. Mimo tego nieszczęśliwego mariażu Fiydetyk utrzymywał przyjazne stosunki z pozostałymi członkami rodziny brunszwickiej. Właśnie w Brunszwiku, nie będąc jeszcze królem Prus, został wbrew woli swojego ojca 14 sierpnia 1738 roku wprowadzony do masonerii. Akt jego wtajemniczenia został potwierdzony przez Lożę Hamburską z siedzibą w Hannoverze. Loża ta stosowała Niebieskie Stopnie według systemu angielskiego.

Dwa lata później Fryderyk II został królem Prus. Niedługo potem ujawnił swoją przynależność do masonerii i wprowadził do niej innych.¹ Pod jego nadzorem założono następnie w Berlinie Wielką Lożę nazwaną Lożą Trzech Globów. Jej pierwsze zebranie odbyło się 13 września 1740 roku. Jej struktura oparta była na systemie angielskim z prawem wydawania własnych dyplomów.

Historycy do dziś spierają się, jak długo Fryderyk Wielki był masonem. Niektórzy z nich twierdzą, że zaprzestał działalności na rym polu w roku 1744, kiedy to wymogi wojny bez reszty zaprzątnęły całą jego uwagę. Swój późniejszy cynizm w stosunku do życia przeniósł również na wolnomularstwo. Mimo iż od pewnego czasu był rzekomo nieaktywnym członkiem masonerii, jego imię w dalszym ciągu występowało w charakterze autorytetu na masońskich dyplomach. Nie wiadomo dokładnie, czy Fiydetyk użyczał swojego imienia do podnoszenia ich rangi, czy też osobiście uczestniczył w tytn procesie.

W ciągu niespełna dekady od wprowadzenia Fiydeiyka do masonerii, loża Ścisłego Posłuszeństwa oraz szkockie stopnie prawie całkowicie zdominowały niemieckie wolnomularstwo. Loża Trzech Globów srała się ostatecznie lożą opartą na zasadach Ścisłego Posłuszeństwa po przyjęciu przez nią 20 listopada 1764 roku nowego statutu. 1 Stycznia 1766 roku baron von Hund, Wielki Mistrz loży Ścisłego Posłuszeństwa, ustanowił Trzy Globy lożą szkocką lub dyrektorialną mającą prawo wydawania upoważnień dla innych lóż działających według zasad loży Ścisłego Posłuszeństwa. Wszystkie loże działające z upoważnienia Trzech Globów, z wyjątkiem jednej - Królewskiej Loży Yorku - stawały się w ten sposób cząstką systemu (szkockiej) loży Ścisłego Posłuszeństwa.

Jakie by nie było zaangażowanie Ftydeiyka w działalność wolnomularską, on i jego pruskie królestwo czerpali korzyści z angielskich konfliktów, do których w ogromnym stopniu przyczyniała się szkocka masoneria. Wbrew swojemu wewnętrznemu liberalizmowi oraz zdecydowanie antymakiawelicznym poglądom Frydeiyk swoimi działaniami udowodnił, że jest zwolennikiem wojen i nie gorszym politycznym krętaczem od pozostałych uczestników skomplikowanej europejskiej gry politycznej. Jego celem była militarna ekspansja Królestwa Pruskiego. Nie wahał się przed wzniecaniem rebelii i zmianami aliansów, ilekroć było mu to niezbędne do osiąg-

1

W roku 1740 Fryderyk wprowadził innych ważnych arystokratów niemieckich do masonerii: swojego brata, księcia Williama; margrabiego (księcia) Karola Brandendurskiego, którego rodzina była również skoligacona z domem hanowerskim poprzez Karolinę Brandenburską, żonę króla Jerzego II; i Fryderyka Williama, księcia Holsztynu.