Obraz
3 (43)

134 MAHOMET

Szpitalnicy przyjęli swoją nazwę od imienia syna króla Cypru, Jana, któiy udał się do Jerozolimy w celu pomagania chrześcijańskim pielgrzymom i rycerzom.

Istnieją wątpliwości, czy szpitalnicy zostali założeni jako organizacja Bractwa. Jak wynika z przekazów histoiycznych, nie działali oni oficjalnie jako jedna z nich. Tym niemniej po pewnym czasie stowarzyszyli się z Bractwem przyjmując jego zwyczaje i tytuły. Na ich czele stanął Wielki Mistrz, zaś wewnętrzna struktura zakonu została podporządkowana tajnym obrzędom i rytuałom.

W roku 1119, rok po przeobrażeniu zakonu szpitalników w zakon rycerski, założono zakon templariuszy. Templariusze nazywali siebie początkowo ze względu na śluby ubóstwa „Zakonem Biednych Kawalerów Chrystusowych”. Ich nazwa została później zmieniona na „Kawalerów Świątyni”, gdyż ich siedziba mieściła się w pobliżu miejsca, w którym stała kiedyś świątynia Salomona. Mimo iż templariusze i szpitalnicy mieli wspólnego wroga - muzułmanów - zaciekle ze sobą rywalizowali.

Templariusze od początku swojego istnienia byli filią Bractwa. Ich praktyki były przesiąknięte głęboką tradycją mistycyzmu, zaś używane tytuły typowe dla Bractwa, jak choćby „Wieki Mistrz". Podobnie jak szpitalnicy templariusze otrzymywali duże sumy pieniędzy od zamożnych krzyżowców. W ten sposób doszli do olbrzymich bogactw, które pozwoliły im przekształcić się w międzynarodowy dom bankierski. Templariusze pożyczali duże sumy pieniędzy europejskim królom, książętom, kupcom, a nawet jednemu z muzułmańskich władców. Większość bogactw templariuszy była zmagazynowana w skarbcach ich paryskich i londyńskich zamków, dzięki czemu miasta te stały się głównymi centrami finansowymi.

Po upadku Jerozolimy i ostatecznym zwycięstwie muzułmanów w roku 1291 losy obu zakonów uległy zmianie. Zakon Kawalerów św. Jana (szpitalników) został zmuszony do opuszczenia Ziemi Świętej. Emigrując z niej osiedlał się kolejno na różnych wyspach. Wraz ze zmianą lokalizacji zmieniała się jego nazwa. Po przeniesieniu się na wyspę Rodos stał się „Zakonem Kawalerów z Rodos", a po osiedleniu się na Malcie „Zakonem Kawalerów Maltańskich". W czasie pobytu na Malcie szpitalnicy stali się główną siłą militarną i morską w tym rejonie Morza Śródziemnego, którą pozostawali aż do roku 1789, kiedy to zostali pokonani przez Napoleona. Później przez pewien czas znajdowali się opieką imperatora Rosji Pawła 1. W roku 1834, za czasów papieża Leona XIII, przenieśli swoją główną kwaterę do Rzymu. Obecnie znani są pod nazwą „Suwerenny Wojskowy Zakon Maltański" („Sovereign and Military Order of Malta"; w skrócie: SMOM) i wyróżniają się tym, że są najmniejszą nacją świata. Mieszcząc się w otoczonej murem enklawie w centrum Rzymu, SMOM nadal zachowuje status suwerennego państwa, niemniej każdy jego novyy Wielki Mistrz musi uzyskać akceptację papieża. SMOM prowadzi na całym świecie szpitale, kliniki, a także kolonie trędowatych. Aktywnie wspiera wszelkie działania antykomunistyczne i mimo małych rozmiarów posiada zadziwiająco duże wpływy w kręgach polityki, biznesu i wywiadu.¹

Templariuszom nie wiodło się tak dobrze po zakończeniu krucjat, jak szpital-nikom. Zmuszeni byli przenieść się razem z nimi na Cypr, gdzie doszło do ich rozpadu i powrotu do licznych posiadłości w Europie. Templariusze dostali się pod pręgierz surowej ktytyki z powodu utraty Ziemi Świętej i licznych plotek mówiących

0    zakradnięciu się w ich szeregi herezji i niemoralności. Oskarżano icli o plucie na krzyż w czasie ceremonii inicjacyjnych oraz zmuszanie swoich członków do brania udziału w aktach homoseksualnych. W roku 1307 wrogość wobec templariuszy osiągnęła takie rozmiaiy, że Filip IV Piękny kazał aresztować wszystkich templariuszy mieszkających na podległych mu ziemiach i wymusić z nich torturami zeznania. Pięć lat później na mocy wydanego przez siebie dekretu papież rozwiązał ich zakon. Wielu templariuszy stracono, włącznie z Wielkim Mistrzem Jacquesem de Molay, którego II marca 1314 roku spalono publicznie na stosie przed katedrą Notre Damę w Paryżu. Prawie wszystkie ich dobra zostały skonfiskowane i oddane Kawalerom Szpitalnym. Długa i zaciekła tywalizacja między tymi dwoma zakonami dobiegła końca. Szpitalnicy wyszli z niej zwycięsko. Zwycięstwo to nastąpiło w bardzo korzystnym momencie, ponieważ w kołach papieskich toczyły się poważne dyskusje tu temat połączenia obu zakonów, co było niemożliwe do przyjęcia przez obie strony.

Mimo upadku templariuszy części tej organizacji udało się ocaleć z pogromu. Według Alberta MacKeya, histoiyka wolnomularstwa, templariusze po rozwiązaniu /akonu uzyskali schronienie u króla Portugalii, Dionizego, gdzie korzystali z pełni piaw i przywilejów, nosili te same stroje i działali jak dawniej w oparciu o własne leguty. Dekret restaurujący zakon templariuszy w Portugalii stwierdzał, że przebywała oni w tym kraju, aby móc się zrehabilitować. Papież Klemens V zatwierdził plan

1    ( habilitacji i wydał bullę, w której zarządził zmianę nazvyy zakonu na „Kawalerów i luystusowych". Templariusze, czy jak kto woli, „Kawalerowie Cluystusowi" zmienili mwnicż zdobiący ich stroje krzyż z ośmiopunktowego maltańskiego na oficjalny ku niski.

templariusze szybko rośli w siłę w swojej nowej ojczyźnie. W roku 1420 król Jan i dat im prawo do kontroli posiadłości portugalskich w Indiach. Kolejni władcy Portugalii rozciągnęli te prawa na wszystkie nowe kraje, które odkiyją. Jak podaje MIh-ii MacKey, kawalerowie chiystusowi stali się tak potężni, że wielu królów 1'niiugalii było zmuszonych do zmniejszania ich wpływów zajmując stanowiska Wielkiego Mistrza. Do schyłku XVIII wieku zakon pozostawał pod kuratelą portugalską W tym czasie jego dawna nazwa „templariusze" ponownie wypłynęła na światło d/lruue, nabierając, jak później zobaczymy, znaczenia w czasie burzliwych przemian jiolliycznych w Europie.

W krucjatach brała udział jeszcze jedna, trzecia chrześcijańska organizacja tycers-k,i o której warto wspomnieć: kawalerowie teutońscy. Ich pełna nazwa brzmiała: Mini leutoński Kawalerów Szpitalnych św. Marii w Jerozolimie”. Podobnie jak wpltulnicy, kawalerowie teutońscy działalność zaczęli jako zakon dobroczynny. Pro-*iid/lll szpital w Jerozolimie niosąc pomoc chrześcijanom pielgrzymującym do Ziemi ,tYii;ii'j W marcu 1198 roku wyniesieni zostali do rangi zakonu tycerskiego, co u, /yuiio ich organizacją militarną. Podobnie jak templariusze, kawalerowie teutońscy |iinwiul/ili półklasztomy tryb życia, praktykowali ceremonie inicjacyjne i byli rządze-

1

Wśród ostatnio przyjętych w poczet członków SMOM znajdują się: William Casey (szef CIA), Lee lacocca (prezes koncernu Chryslera), Aleksander Haig (były sekretarz stanu) oraz William A. Schreyer (prezes Merrill Lynch).