Obraz0 (18)

5. NAZEWNICTWO SYSTEMATYCZNE ZWIĄZKÓW HETEROCYKLICZNYCH

Dla większości prostych układów hstsrocykllcznych powszschnls stosuje się nazwy zwyczajowe i półzwyczejowe wywlenlone w p. 3.3. Istnieje Jednek możliwość utworzenia nazw systematycznych monocykllcznyeh i pollcykllcz-nych zwlęzków heterocyklicznych. Stosuje się Je wtedy, gdy nie utrwaliły się charakterystyczne dla danych układów nazwy zwyczajowe.

5.1. Nomenklatura przedrostkowo-rdzenlowa lednoplerśclenlowych zwlęzków heterocyklicznych

Nazwy zwlęzków aonocykllcznych. zawierajęcych Jeden lub kilka heteroatomów w pierścieniu od trój- do dzleslęsioczłonowym, tworzy się przez połęczenle odpowiednich przedrostków określajęcych rodzaj heteroatomów występujących w zwlęzku (tabela l) z rdzeniem nazwy określejęcym Ilość członów pierścienia 1 stopień Jego nienasycenia (tabela 2).

Tabela 1

Nazwy przedrostków określajęcych rodzaj 'heteroatomów w zwlęzkech heterocyklicznych

Pierwiastek	Wartościowość	Przedrostek
Tlen	2	oksa-
Siarka	2	tle-
Azot	3	eze-
Fosfor	3	fosfa-
Krzem	4	sile-

Tabela 2

Rdzenie nezw jednoplerśclenlowych zwlęzków heterocyklicznych

Liczba członów a pler-śclenlu	Pierścienie nie zawlerajęce atomów azotu		Pierścienie etoey	zawlerajęce azotu
	nienasycone*	naeycone	nienasycone*	naeycone
I	5	3 ■	-a-	5
3	-Iran	-Iran	-lryna	-lrydyna
4	-et	-etan	-et	-etydyna
5	-ol	-olsn	-ol	-olldyne
6	-yn	-en	-yne

cd. tabeli 2

——I	5	5-	3	-5-
7	-apln	-•pan	-spina
8	-ocyn	-okan	rocyna
9	-onln	-on»n	-onlns
10	-•cyn	-skan	-•cyna

Przyjęto, Za pierścienia nlanaaycona to takla pierścienie, które posiadają maksymalnę Ilość nieskuoulowanych wlęzaó podwójnych. Układy heterocykliczne o anlejszyn stopniu nienasycenie nazywa się używajęc przedrostka dlhydro-, tetrahydro- ltd, Cedynie dla układów 4- 1 S-członowych posiadających 1 podwójne więżenie atoauje alę następujęce rdzenia: pierścienia nia zawlerajęce atoaów azotu 4-członowy -eten, 5-członowy -olan,

pierścienia zawlerajęce atomy azotu 4-członowy -etyna, 5-członowy -oll-na.

Ola określania nazwy nasyconych 6-członowych 1 większych pierścieni zewierajęcych azot stosuje się przedrostek perhydro- przed nazwę odpowiedniego zwlęzku nienasyconego. Miejsce nasycenia w częściowo nienasyconym zwlęzku heterocyklicznym charakteryzuje się przez podania lokantu z symbolem H.

Łęczonle przedrostka z rdzeniem odbywa elę w ten sposób. Ze Jeżeli w utworzonej nazwie zwlęzku występuję kolejno dwie samogłoski, opuszcza się literę "a" przedrostka. Wielokrotność tego samego heteroatomu oznacza się za pomocę przedrostków dl-, tri- ltd., przy większej Ilości różnych heteroatomów wymienia się Je w kolejności w jakiej zoctały umieszczone w tabeli 1.

Przykłady:

1

CH„

/*

CH,

N

8

■ CH 3

1

4

okelran

1,3-okeazol

4-metylo-4H,5H=. -1,2-tlazolina

1,3,5-triazyna

Numerację atoaów w zwlęzksch monocykllcznyeh rozpoczyna się od hetero-{atoau. W przypadku większej ilości heteroatomów lokantaa l oznacza się heteroatom znajdujęcy się wyżej w tabeli 1, Numeracji dokonują się w taki sposób, aby położenia heteroatomów określona były za pomocę najniższych lokantów.