Obraz6 (15)

_____tożsamość człowiek, I

wyrażająca na ogół „...idealne aspekty nas samych, które prezentujemy światu zewnętrznemu” (Jung, cyt. za: Sharp, 1998, s. 124-125). Persona nie jest jednak wyłącznie przedstawicielem wewnętrznej rzeczywistości I człowieka. Wyrażając posiadany przez osobę idealny obraz siebie, decyduje I równocześnie o jej społecznej tożsamości. W skład persony wchodzą bo- I wiem wszelkie formy społecznych zachowań oraz postrzegane przez oto- I czenie cechy osób, takie jak wygląd zewnętrzny, sposób poruszania się I i mówienia, ubiór. Jung pisze, że persona:

„...jest zespołem funkcjonalnym, który wynika z przystosowania lub z koniecz- I nej wygody, ale nie jest identyczny z indywidualnością. Wyraża się on wyłącznie w stosunku do przedmiotu, do tego, co jest na zewnątrz” (Jung, cyt. za: Jacobi, 1993, s. 45).

Twórca psychologii analitycznej zauważa, że persona nie jest niezbędna. Zdarzają się ludzie funkcjonujący bez jej ukonstytuowania — „...błądzący od jednej gafy do drugiej...”, niezdający sobie sprawy z postrzegania przez otoczenie wielu ich zachowań jako niestosownych lub lekceważący użyteczność społecznej kompetencji (Jung, cyt. za: Sharp, 1998, s. 125). Takie przypadki nie są jednak częste, gdyż persona rzadko jest bezpośrednim odzwierciedleniem wymogów społecznych. Na ogół realizuje wiele zadań, do których należy również ochrona intymnych obszarów świadomej jaźni przed wzrokiem innych ludzi oraz nawiązywanie kontaktów pomiędzy ego a światem zewnętrznym. Jung pisze, że:

„Persona jest kompromisem pomiędzy jednostką a społeczeństwem, opartym na tym, czym ktoś zdaje się być” (Jung, cyt. za: Jacobi, 1993, s. 45; podkreśl. — A.T.).

Dokonane w sformułowaniu Junga podkreślenie odsyła do kwestii funkcjonalności persony. Prawidłowo ukształtowana i poprawnie działająca persona musi brać pod uwagę trzy czynniki. W sytuacji optymalnej każdy z nich powinien być w odpowiednim stopniu, przy uwzględnieniu dwóch pozostałych elementów, konstytutywny dla formy i sposobów działania maski. Funkcjonalna ze względu na osobę i jej środowisko persona musi stanowić złoty środek pomiędzy wymaganiami stawianymi przez, po pierwsze, ideał ego, czyli posiadany przez osobę obraz samej siebie, zgodnie z którym chciałaby być postrzegana przez siebie i innych ludzi, po drugie, obraz osoby funkcjonujący w jej otoczeniu i pozostający pod wpływem kulturowej wizji ideału człowieka oraz, po trzecie, indywidualne uwarunkowania psychosomatyczne, które mogą ułatwiać lub utrudniać dążenie do wewnętrznego i zewnętrznego obrazu idealnego. Pomniejszenie w konstrukcji i aktywności persony znaczenia któregoś z wymienionych czynników sprawia, że człowiek nie jest w stanie realizować zadań pojawiających się przed nim w miarę rozwoju indywidualnego, określanego w psychologii analitycznej terminem indywiduacji.

Indywiduacja jest procesem dzielącym się na dwie fazy, charakteryzowane odmiennością celów. Zgodnie z koncepcją Junga, psychika przycho-